فهرست مطالب
آیا تا بهحال برای شما اتفاق افتادهاست که یک محصول را به خاطر بسته بندی جذابش بخرید؟ زمانی که در حال مقایسه بین دو محصول با قیمت و کارکرد مشابه هستید، چقدر طراحی بسته بندی آنها برای شما اهمیت دارد؟ با اینکه ما همواره سعی میکنیم محصولات را از ظاهرشان قضاوت نکنیم، اما بسته بندی و نمای محصولات در تصمیمگیری ما نقش بسیار تعیین کنندهای دارد. حتی شاید بتوان گفت که بسته بندی به اندازه خود محصول اهمیت دارد؛ چرا که یک محصول با بسته بندی ضعیف در رقابت با محصولات مشابه، شکست میخورد و قطعا نمیتواند فروش موفقی داشتهباشد. اما بسته بندی چیست؟ در این مقاله ابتدا به توضیح خود مفهوم بسته بندی و طراحی بسته بندی میپردازیم. سپس با انواع بسته بندی، فرآیند طراحی بسته بندی محصولات، بخشهای جزئیتر بسته بندی مانند پرکنندهها و نرمافزارهای طراحی بسته بندی آشنا میشویم و در انتها طراحی سه بسته بندی محصول را تحلیل میکنیم.
طراحی بسته بندی چیست؟
طراحی بسته بندی (Packaging Design)، به طور خیلی ساده و خلاصه، یعنی ساخت یک بخش خارجی برای محصولات. یک طراح بسته بندی، با استفاده از عناصری مانند رنگ، شکل، متن، مواد و بافت این بخش خارجی را ایجاد میکند. بسته بندی امروزه کاربردهای بسیار زیادی پیدا کردهاست؛ از تبلیغات و برندینگ گرفته، تا استفادههای ثانویهی پس از مصرف. در حالیکه در گذشته بستهبندی یک موضوع خیلی ساده بوده و تمرکز آن صرفا محافظت از کالای اصلی بودهاست. دلیل پیدایش و کاربرد اصلی بستهبندی هم همین موضوع است. یک بستهبندی در صورتی که نتواند از محصول خود به خوبی محافظت کند، بستهبندی موفقی نخواهد بود، زیرا فروش خوبی نخواهد داشت.
برای مثال بسته بندی یک آبمیوه را در نظر بگیرید که ظاهر و جلوهی فوقالعاده جذابی دارد و از لحاظ طراحی گرافیکی کاملا ماهرانه طراحی شدهاست. اما اگر گوشهای از این بسته بندی سوارخ باشد و هنگام مصرف روی لباس شما بریزد، شما دیگر آن محصول را خریداری نمیکنید. در نتیجه این آبمیوه شاید در ابتدا بتواند مشتریان را با ظاهرش جذبکند، اما در ادامه فروش موفقی نخواهدداشت و دچار شکست خواهدشد.
اهداف اصلی بسته بندی
همانطور که گفتهشد بسته بندی محصولات کارکردهای متفاوتی دارد. بسته بندی میتواند ابزاری برای روایت یک داستان و ارتباط بهتر با مشتری باشد. همچنین بستهبندی یک تجربه احساسی برای مخاطبانش به همراه دارد. بستهبندی میتواند حواس مختلف کاربران؛ همچو لامسه، بویایی و گاها چشایی (بسته به نوع محصول) را درگیر کند تا تجربهای جذاب و دلنشین برای او رقم بزند.
وظایف اصلی بستهبندی بهطور خلاصه، به شرح زیر هستند:
- محافظت از محصول : هدف اصلی بسته بندی، حفاظت از محتویات آن در هنگام حمل و نقل، نگهداری در انبار و زمان قرارگیری در قفسه فروشگاه است. در نتیجه بسته بندی باید قابل اطمینان باشد.
- جذب خریدار: وقتی مشتریان به قفسهای پر از محصولات مشابه نگاه میکنند، بسته بندی محصول شما، باید به قدری جذابیت داشتهباشد تا نظر آنها را به خود جلب کند. این هدف میتواند با استفاده از تکنیکهای متفاوتی همچون استفاده از رنگهای خاص، طرحهای پیچیده و… محقق شود.
- اطلاع رسانی: بسته بندی باید شامل اطلاعاتی باشد تا به کاربران اجازه دهد بدون صحبت با مسئول فروش، محصولشان را بررسی و انتخاب کنند. اینکه دقیقا چه اطلاعاتی باید روی بسته بندی درج شود، کاملا بستگی به نوع محصول دارد اما به طور کلی شامل نحوهی نگهداری، طرز استفاده، تاریخ انقضا، ترکبیات و مواد داخل آن میشود. همچین یک بسته بندی موفق باید قادر باشد به سوالهای زیر پاسخ دهد:
- دقیقا چه محصولی داخل بسته بندی قرار دارد؟
- این محصول برای چه کسانی طراحی شدهاست؟
- چگونه و به چه منظوری باید استفاده شود؟
- آیا محصول منقضی میشود؟ اگر بله، چه زمانی؟
- این محصول چگونه باعث افزایش کیفیت زندگی کاربر میشود؟
- و مهمتر از همه اینکه چرا کسی باید آن را بخرد؟
- تمایز: یک بستهبندی، به وسیلهی لوگو، رنگ، شکل و فرم از دیگر بسته بندیها متمایز میشود. طراحی نوآورانه باعث ایجاد تمایز و جلب نظر مشتریان میشود. طراحی بسته بندی میتواند بیانگر ارزشها و هویت برند خود باشد.
انواع بسته بندی محصول
بسته بندی محصولات سه نوع اصلی دارد که شامل نوع اول (اصلی یا اولیه)، نوع دوم ( فرعی یا ثانویه) و نوع سوم (ثالثیه) میشود. اکثر بسته بندیهایی که اطرافتان میبینید و یا به خاطر میآورید جزو گروه اول یا همان بسته بندی اصلی به حساب میآیند. آگاهی و استفاده درست از این سه نوع بسته بندی میتواند باعث صرفهجویی در هزینه و محافظت بهتر هنگام حمل و نقل شود.
بسته بندی اصلی، کالا را در شکل و شرایط مطلوب نگه میدارد. این نوع بسته بندی است که وظیفهی ارتباط با کاربر و انتقال اطلاعات و هویت برند را به عهده دارد. نکته مهمی که باید به آن توجه شود، این است که لزوما همهی محصولات نباید هر سه نوع بسته بندی را داشتهباشند. حتی گاهی ممکن است یک بسته بندی، هم کارکرد نوع اول را داشته باشد و هم نوع دوم.
بسته بندی نوع دوم که بعضا بسته بندی گروهی خطاب میشود، وظیفهی کنار هم قرار دادن چند بسته بندی اصلی، از یک محصول را به عهده دارد. این نوع بسته بندی در فروشگاههای اینترنتی، کاربرد بسیار زیادی دارد.
برای مثال بسته بندی یک گوشی هوشمند را در نظر بگیرید. تعداد زیادی از این بسته بندیهای مستطیلی شکل گوشی، در جعبههای بزرگ کارتنی قرار میگیرند و سپس به فروشگاهها ارسال میشوند. این کارتنها همان بسته بندی نوع دوم هستند. وظیفه اصلی بسته بندی نوع دوم، راحتتر کردن انبارداری محصولات، و جابجایی آنها در تعداد کم است.
بستهبندی نوع سوم، امکان جابجایی تعداد بالایی از بسته بندی نوع دوم را فراهم میکند. بسته بندی نوع سوم کارکردی شبیه نوع دوم دارد، اما در مقیاس بسیار بزرگتر. ظاهر زیبا و جذاب در این نوع بسته بندی، اولویت کمتری دارد و متقابلا موضوعی که در این بسته بندی اهمیت بیشتری پیدا میکند، داشتن قابلیت جابجایی با ماشینآلات صنعتی است. این بسته بندی ها که اکثرا به شکل پالتهای چوبی یا پلاستیکی هستند، بیشتر زمان خود را در کانتینرها و انبارها میگذرانند.
به طور خلاصه انواع بسته بندی به شرح زیر هستند:
بسته بندی نوع اول، برند، ارزش و کیفیت محصول را بیان میکند.
بسته بندی نوع دوم، وظیفه محافظت از محصول، هنگام جابجایی در فواصل کم را دارد.
بسته بندی نوع سوم، علاوه بر اینکه باعث کم شدن هزینهها میشود، از محصول در حمل و نقل های طولانی، محافظت میکند.
مطالعه بیشتر: طراحی جعبه بسته بندی: نکات طراحی جعبه و کارتن
فرآیند طراحی بسته بندی
پیش از آنکه طراحی بسته بندی آغاز شود، پاسخ به سه سوال زیر، حیاتی است.
- محصول مورد نظر چیست؟
- چه کسی آن را خریداری میکند؟
- مشتریان چگونه آن را خریداری میکنند؟
این سوالهای ساده، تاثیر بسیار مهمی در طراحی بسته بندی دارند و عملا بدون دانستن جواب آنها، شروع فرآیند طراحی امکان پذیر نیست. حال بیایید این سه سوال را عمیقتر بررسی کنیم.
سوال اول: محصول مورد نظر چیست؟ پاسخ این سوال بسیار ساده است. محصولی که قرار است به فروش برسد چیست؟ ابعاد آن چقدر است؟ از چه جنسی ساخته شدهاست؟ آیا ظریف و شکستنی است؟ محصول حالت مایع دارد یا جامد است؟
پاسخ این سوالها به طراح بسته بندی کمک میکند که الزامات و محدودیتهای کلی کار را درک کند، مثلا یک محصول ظریف و شکستنی، نیازمند بسته بندی ایمنتری است. طراح بسته بندی پس از دانستن این پاسخها، میتواند راه حلهای منطقی، خلاق و نوآورانه برای محصول ارائه دهد.
سوال دوم:چه کسی آن را خریداری میکند؟ چه کسانی قرار است محصول را خریداری کنند؟ آیا این محصول، فقط برای بانوان است؟ آیا مختص آقایان است یا هر دو گروه، مخاطب آن هستند؟ از لحاظ سنی، محصول چه بازهای از کاربران را مورد پوشش قرار میدهد؟ چند درصد از مخاطبان آن محصول، به محیط زیست اهمیت میدهند؟ جامعهی هدف محصول، از لحاظ مالی، در چه جایگاهی قرار دارند؟
طراحی بسته بندی در وهلهی اول باید بتواند خریداران را به خود جذب کند و این موضوع بدون شناخت کامل از کاربران، امکانپذیر نیست. برای مثال، بسته بندی برای افراد مسن، باید متن های بزرگتری داشتهباشد. یا یک بسته بندی لوکس، نباید از مواد ارزان و نسبتا بیکیفیت ساخته شدهباشد.
سوال سوم:مشتریان چگونه آن را خریداری میکنند؟ این محصول چگونه خریداری میشود؟ آیا محصول مورد نظر در سوپرمارکتها به فروش میرسد؟ یا در یک مرکز خرید لوکس؟ آیا این محصول صرفا آنلاین به فروش میرسد؟ نحوه طراحی بسته بندی کاملا به نوع فروش آن بستگی دارد. برای مثال، بسته بندی محصولی که آنلاین به فروش میرسد و سپس پست میشود تا به دست کاربر برسد، با بسته بندی محصولی که در قفسههای فروشگاه چیده میشود، تفاوت زیادی دارد. محصولی که آنلاین به فروش میرسد، باید بسته بندی داشته باشد تا در حمل و نقل دچار آسیب نشود، اما محصولی که در فروشگاه فروخته میشود باید ظاهر جذابی داشته باشد تا در رقابت با محصولات مشابه، پیروز شود.
پس از آنکه پاسخ به این سوالها مشخص شد، طراح بسته بندی محصول میتواند وارد فاز بعدی شود. اما در صورتی که ابهامی در آنها وجود داشته باشد، به این معنی است که هنوز برای شروع طراحی، زود است.
1. جمعآوری اطلاعات کلی
در این بخش طراح بسته بندی، با جمعآوری اطلاعات جزئیتر، شمای کلی بسته بندی را مشخص میکند. اطلاعات مورد نیاز به چند بخش زیر تقسیم میشوند:
- الزامات برند: در صورتی که محصول متعلق به یک برند باشد( که احتمالا هست)، بستهبندی آن باید طوری باشد تا ارزشها، شخصیت و هویت برند را انتقال دهد. در نتیجه طراح باید شناخت کافی از برند مورد نظر داشته باشد.
- رنگها: رنگهایی که قرار است استفاده شوند، چه رنگهایی هستند؟ آیا امکان استفاده از رنگهای پنتون (Pantone) وجود دارد یا طراحی محدود به CMYK است؟
- فونتها: طراح باید فونت بستهبندی را با دقت انتخاب کند. چه فونتی قرار است استفاده شود؟ با چه وزن و شکلی؟
- لوگو: در صورتی که قرار است از لوگو روی بستهبندی استفاده شود، فایل وکتور (Vector) آن نیاز است. پس طراح بسته بندی باید مطمئن شود که فایل مناسبی از لوگو در دسترس دارد.
- اطلاعاتی که روی بستهبندی قرار میگیرند
بسته به نوع محصول، اطلاعات متفاوتی بر روی آن قرار میگیرد و درج بعضی اطلاعات به دلیل استانداردها ضروری است. این اطلاعات به شرح زیر هستند:
- اطلاعات متنی: این موارد میتوانند شامل هر چیزی باشند، از نام محصول گرفته، تا شعار برند، توضیحات محصول، نحوه نگهداری و غیره.
- تصاویر: در صورتی که لازم است روی بستهبندی از تصاویر یا تصویرسازیهایی (Illustrations) استفاده شود، باید آنها تهیه و آماده شوند.
- نمادها و بارکدها: این مورد به نوع محصول وابستگی زیادی دارد. محصولات متناسب با استانداردهایی که برای آنها وجود دارد، باید بارکدها و نمادها مخصوص خود را روی بستهبندی درج کنند. برای مثال نماد استاندارد، سیب سلامت و جدول ارزش غذایی در این دسته قرار میگیرند. سایر علائم بسته بندی محصولات نظیر بازیافتی بودن، حمل صحیح و غیره نیز باید روی بسته بندیهای قرار گیرد.
- اطلاعاتی که بعدا روی بستهبندی قرار میگیرند: بعضی از محصولات (مانند محصولات غذایی و یا آرایشی) اطلاعاتی دارند که دائم در حال تغییر هستند و بعدا روی محصول درج میشوند. مانند تاریخ انقضای محصولات یا شمارهی سری ساخت. بنابراین، طراح باید فضای خالی مناسب برای این اطلاعات را در نظر بگیرد.
بیشتر بدانید: علائم و نمادهای روی بسته بندی محصولات چه مفهومی دارند؟
2. علایق و سلیقهی جامعه هدف
هر گروه از مخاطبان محصولات، انتظارات، علایق و سلیقهی به خصوصی دارند که طراح حتما باید آنها را در نظر بگیرد تا فروش موفقی صورت بگیرد. برای مثال شاید یک طراح شخصا علاقهی زیادی به رنگهای صورتی و زرد داشتهباشد، اما آیا طراحی کاور کت و شلوار رسمی برای آقایان با این ترکیب رنگی، بهترین انتخاب ممکن است؟
3. بودجه در طراحی بسته بندی محصول
بودجه در طراحی بستهبندی دو نوع است:
- قیمت اولیه
- قیمت هر واحد
قیمت اولیه شامل هزینههایی میشود که در ابتدای کار پرداخت میشوند و دیگر تکرار نمیشوند. مانند هزینه هایی که صرف طراحی، ساخت نمونهی اولیه و ارزیابیها میشود. قیمت هر واحد، هزینهای است که هر یک عدد از بستهبندی نهایی دارد. مانند قیمت مواد اولیه، انبارداری و نگهداری.
مراحل طراحی بسته بندی: طراحی بستهبندی در هفت مرحله
پس از آنکه اطلاعات فوق توسط طراح جمعآوری شدند و مورد تحلیل قرار گرفتند، زمان ورود به بخش جذابتر طراحی فرا میرسد.
1. آگاهی از سه سطح بستهبندی: همانطور که در ابتدا متن گفته شد، بستهبندی، سه سطح یا سه نوع اصلی دارد. در این مرحله طراح باید بر اساس نوع محصول، تصمیم بگیرد که به چند مورد از آن سه نوع، نیاز دارد؟
2. انتخاب نوع مناسب بستهبندی: فارغ از سه سطح کلی، بستهبندیها انواع جزئیتری دارند. مانند قوطیهای فلزی، جعبههای مقوایی و موارد دیگری که طراح باید بین آنها انتخاب کند. در ابتدا به نظر میرسد که این انتخاب، بسیار ساده و بدیهی است، اما اصلا اینطور نیست!
موارد زیادی هستند که روی این انتخاب تاثیر زیادی دارند، که به شرح زیر هستند:
– خود محصول: اگر محصولی که قرار است به فروش برسد، مایع است، طبیعتا انتخابهای طراح محدودتر میشود. البته که محدودیت نباید باعث از بین رفتن خلاقیت او شود.
– رقابت: فرض کنید تمام تولیدکنندگان، تن ماهی را در قوطیهای کنسروی کوچک به بازار عرضه میکنند. در صورتی که طراح، محصول را به نوعی دیگر ارائه دهد، این کار باعث تمایز آن محصول از دیگر رقبا میشود. البته اینکار، یک حرکت پرخطر است و از حساسیت زیادی برخوردار است چرا که مشتریان تن ماهی، همگی به قوطی های کوچک کنسری عادت کرده اند و هرگاه تصمیم بگیرند آنرا خریداری کنند، به بخش کنسروها میروند و این احتمال وجود دارد که آن محصول جدید و متمایز، دیده نشود.
– بودجه: همانطور که گفته شد، بودجهای که برای پروژه در نظر گرفته شدهاست، بسیار تعیین کنندهاست. بر اساس هزینهای که ساخت و تولید هر بستهبندی به همراه دارد، انتخابهای بستهبندی محدودتر میشوند.
3. آمادهسازی برای چاپ: این مرحله زمانی است که طراحی انجام شده است. البته طراح پیش از این، هزینههای چاپ و قابل اجرا بودن طرح را در نظر گرفتهاست. مواردی که طراح باید در این مرحله در نظر بگیرد به شرح زیر هستند.
– خطوط تا و برش: در صورتی که از جعبهها و لیبلهای (Label) استاندارد استفاده میشود، میتوان از نمونههای آماده (Template) استفاده کرد تا در زمان و هزینه، صرفهجویی شود.
– فرمت فایل طراحی: برای چاپ و پرینت، به فایل وکتور نیاز است. اما آیا باید به صورت لایه باز باشد؟ لازم است خطوط برش هم در فایل باشند؟ اینها مواردی هستند که با توجه به پروژه میتوانند تغییر کنند. طراح باید یک فایل نهایی و آماده چاپ را به چاپخانه تحویل دهد (معمولا به صورت فایل ادوبی ایلوستریتور (ai)، فوتوشاپ (psd)،PDF و یا EPS است). این فایلهای نهایی در صورت نداشتن نرمافزار مناسب قابل اجرا و مشاهده نیستند و فقط طراحان و پرسونل چاپخانه میتوانند از آنها استفاده کنند. به همین دلیل، معمولا طراحان برای اینکه همه افراد بتوانند دید کلی از پروژه داشته باشند، یک سری نمونههای تصویری (Visual Mock Ups) با فرمتهای PNG یا JPEG آماده میکنند.
این فایلها را همه میتوانند باز کنند و نیاز به نرمافزار خاصی ندارند. در نظر گرفتن اینکه کدام فایل فرمت دقیقا برای کدام دسته از افراد و به چه منظوری مناسب است، الزامیست.
– چاپ رنگ: بعضی از پرینترها، قابلیت تطبیق رنگ، و یا حتی پرینت رنگهای پنتون را دارند در حالیکه پرینترهای ارزانتر، گسترهی رنگی بسیار محدودتری دارند.
– چاپ دیجیتال یا آفست: از کدام نوع چاپ قرار است استفاده شود؟ اگر طراح چاپ آفست را انتخاب کردهاست، حداقل تیراژ برای آن چقدر در نظر گرفته شدهاست؟
4. تدوین معماری اطلاعات: در این مرحله باز هم میتوان از آن سوالات اصلی کمک گرفت؛ چه کسانی قرار است محصول را خریداری کنند و کجا باید آنرا پیدا کنند؟ (از کجا خریداری میکنند؟) از پاسخ این سوالها در معماری اطلاعات استفاده میشود.
طراح بوسیلهی معماری اطلاعات، دادهها را دستهبندی و اولویتبندی میکند. ممکن است طراح عکسهای بسیار جذابی از محصول در اختیار داشته باشد، شعار برند بسیار به یادماندنی باشد و یک تصویرسازی حرفهای هم موجود باشد که نحوهی استفاده از محصول را نشان میدهد. اما مسئله اینجاست که وقتی مشتری به بستهبندی نگاه میکند، تنها یک ویژگی بارز آنرا به ذهن میسپارد. طراح باید مهمترین ویژگی بستهبندی را انتخاب و روی آن تاکید کند.
5. ارزیابی طراحی بستهبندی: ارزیابی بستهبندی در موارد زیر باعث میشود تا از وجود خطاهای احتمالی جلوگیری شود.
– وضوح: آیا بستهبندی طراحی شده، به وضوح ماهیت محصول را انتقال میدهد؟ وقتی خریدار به بستهبندی نگاه میکند، متوجه میشود چه محصولی داخل آن قرار گرفتهاست؟ خریداران برای محصولی که میدانند چیست، پول خرج میکنند. پس طراح باید مطمئن شود که بستهبندی او شبیه محصولات با کارکرد متفاوت نیست و مخاطب را گمراه نمیکند.
– صداقت: آیا طراحی بستهبندی صادقانه است؟ یکی از بدترین ویژگیهایی که یک بستهبندی میتوان داشته باشد، فریبنده بودن و اغراق در نشان دادن محصول است. اگر از عکس محصول روی بستهبندی استفاده میشود، باید کاملا واقعگرایانه و صادقانه باشد. در صورتی که یک بستهبندی، محصول خود را خیلی بهتر از آنچه که هست نشان دهد، خریدار احساس فریب خوردن میکند و دیگر آن محصول را نمیخرد.
– بستهبندی در حالت سه بعدی: بستهبندی در حالت سه بعدی چطور دیده میشود؟ به دلیل اینکه محصول، نهایتا یک شیئ سه بعدی خواهد بود، صرفا بررسی آن در محیط دو بعدی کافی نیست. طراحان معمولا برای ارزیابی بستهبندی در محیط سه بعدی از ماک اپهای مجازی یا فیزیکی(Mock Up) و گاها پروتوتایپها (Prototype) استفاده میکنند. گاهی ممکن است یک تصویر در محیط دو بعدی بسیار جذاب باشد اما در محیط سه بعدی، جذابیت خود را از دست بدهد.
– بستهبندی در فروشگاه چگونه به نظر میرسد: طوری که محصول در قفسهی فروشگاه دیده میشود بسیار اهمیت دارد. قاعدتا زمانی که تعداد زیادی از محصولات کنار هم چیده میشوند، بخشهایی از آن ها دیده نمیشود پس طراح باید تصمیم بگیرد که کدام بخش از بستهبندی او قرار است دیده شود، و مهمترین اطلاعات را روی آن قرار دهد. گاهی وقتی تعدادی از یک محصول کنار هم چیده میشوند، الگویی (pattern) ایجاد میکنند که برای مشتریان جذابیت بصری دارد. طراحی میتوان از این مورد در بستهبندی محصول استفاده کند.
مسئله دیگر، دیده شدن محصول، در کنار رقبا است. فرض کنید در قفسهی شامپوهای فروشگاه، همه محصولات رنگ سرمهای یا مشکی دارند، حال اگر طراح از رنگ سفید یا یک رنگ روشن برای بستهبندی استفاده کند، بستهبندی او بیشتر از بقیه جلب توجه میکند.
– قابل گسترش بودن: موضوع دیگر، قابل گسترش بودن طراحی است. شاید محصول فعلی فقط در یک طعم یا رایحه تولید شود اما ممکن است در آینده نسخههای دیگری از آن هم به بازار ارائه شود. پس طراحی بستهبندی باید قابل گسترش و تطبیق پذیر باشد، به صورتی که هویت خود را از دست ندهد.
– آیا بستهبندی قابلیت استفاده مجدد را دارد؟ بستهبندی، پس از آنکه محصول مصرف شد به زباله تبدیل میشود؟ یا کاربرد دیگری برای آن در نظر گرفته شدهاست. برای مثال طراح میتواند بستهبندی طراحی کند که پس از مصرف محصول، بتواند به یک گلدان تبدیل شود.
6. جمعآوری نظرات و بازخوردها: پیش از آنکه طراحی صد در صد قطعی شود، لازم است از کارفرما، ذینفعان و گروهی از مشتریان بازخورد گرفته شود.
7. گرفتن خروجی مناسب از پروژه: در انتهای فرآیند طراحی لازم است از هر بخش خروجیهای مناسب گرفته شود. برای مثال: خطوط تا و برش به صورت وکتور، و بسته به پرینتر، میتوان از کدهای رنگی CMYK و یا پنتون استفاده کرد.
مواد مورد استفاده در بستهبندی
اولین قدم برای انتخاب مواد بستهبندی، جست و جو و یافتن مواد موجود است. امکان استفاده از چه موادی برای طراح وجود دارد؟ پلاستیکها، فلزها، مقوا، کاغذ، شرینک فیلمها، بیوپلاستیکها، جعبه و یا مواد دیگر؟
در این بخش به بعضی از مواد مورد استفاده پرداخته شدهاست:
- پلاستیکهای غیر قابل انعطاف: این نوع از بستهبندیها اکثرا از پلی اتیلن ترفتالات (PET) و یا پلی اتیلن چگالی بالا (HDPE) ساخته شدهاند. از رایجترین مثالها برای این دسته، میتوان به بطریهای آب، نوشابه، شامپو و موارد مشابه اشاره کرد.
- کاغذها: کاغذ یکی از بستهبندیهای محبوب است و اکثر فروشندگان سنتی، از آن استفاده میکنند. کاربرد کاغذ در صنعت بستهبندی بسیار گسترده است و از لیبل گرفته تا پرکننده های فضای خالی (Void Filler) و خود بستهبندی، همه میتوانند از کاغذ ساخته شوند. همچنین به دلیل قابلیت بازیافت و بی خطر بودن برای محیط زیست، استفاده از کاغذ در حال افزایش است.
- مقواها: یکی از محبوبترین مواد برای بستهبندی نوع اول، مقوا است. بسیاری از محصولات غذایی از این ماده برای بستهبندی استفاده میکنند؛ مانند غلاتهای صبحانه، شکلاتها، محصولات نیمه آمادهی منجمد، آبمیوهها و غیره.
- کارتنها: این موارد اکثرا بعنوان بستهبندی نوع دوم به کار میروند. کارتنها یکی از محبوبترین انتخابها برای حمل و نقل هستند. البته کارتنها برای محصولات با اندازهی بزرگ، میتوانند کاربرد بستهبندی نوع اول را هم داشته باشند، مانند بستهبندی تلوزیون یا جارو برقی.
- آلومینیم: از آلومینیم در ساخت قوطیها، ظرفها و فویلها استفاده میشود.
- شیشه: با اینکه در حال حاضر پلاستیک ماده محبوبتری از شیشه به حساب میآید، اما شیشه همچنان طرفداران خود را دارد. بستهبندی شیشهای را میتوان در سسها، روغن زیتون، نوشیدنیها و عطرها مشاهده کرد. با توجه به اهمیت پیدا کردن مسئله حفاظت از محیط زیست و حرکت شرکتها به این سمت، استفاده از شیشه در حال محبوب شدن است (شیشه کاملا قابل بازیافت است).
- پلاستیکهای قابل انعطاف: این دسته از مواد معمولا از پلی اتیلنهای چگالی پایین (LDPE) و پلی اتیلن چگالی پایین خطی (LLDPE) استفاده میشود. از LLDPE بیشتر برای کاورها و پوششی برای کالا در بستهبندی استفاده میشود. LDPE میتواند در ضخامتهای متفاوت برای بستهبندی نوع اول و دوم به کار رود. بستهبندی چیپسها، تنقلات و ابزار از مثالهای این مورد هستند.
پرکنندههای فضای خالی در بستهبندی (Void fillers)
بطور کلی، پرکنندهی فضای خالی، چیزی است که در بستهبندی قرار میگیرد و از آسیب دیدن کالا در برابر ضربه و یا افتادن جلوگیری میکند. در واقع وظیفه اصلی پرکنندهها، حفاظت از محصولات در برابر خطرات حمل و نقل، ضربهها و ارتعاشهای احتمالی است. امروزه خیلی از شرکتها از پرکنندههای مخصوص خود در بستهبندی استفاده میکنند و بوسیلهی آن، تجربهی منحصر بفردی از بازکردن بستهبندی (Unboxing) ارائه میدهند. در نتیجه دومین کاربرد پرکنندهها، ابزاری برای برندینگ است. کاربرد سومی هم که میتوان از آن نام برد، کاربرد محیط زیستی است که در ادامه بیشتر به آن میپردازیم.
چه زمانی باید از پرکنندهها استفاده کرد؟
موضوع اشتباهی که اکثرا به آن باور دارند این است که پرکنندهها فقط برای محصولات شکستنی و ظریف هستند. اما حقیقت این است که اگر به نحوهی ارائهی محصول اهمیت میدهید، باید از پرکنندهها استفاده کنید. محصولات با گوشههای تیز خیلی راحت به بستهبندی های کارتنی آسیب میزنند؛ حتی اگر از محکمترین کارتنها ساخته شدهباشد. اضافه کردن یک لایه پرکننده میتواند خیلی ساده جلوی این مشکل را بگیرد. همچنین محصولات سنگین هم میتوانند به راحتی بستهبندی را دچار آسیب کنند؛ بویژه در حمل و نقلهای طولانی.
انتخاب پرکنندهی مناسب برای بستهبندی
برای انتخاب پرکنندهی مناسب، ابتدا باید به سوالهای زیر پاسخ داد:
- پایدار بودن بستهبندی چقدر اهمیت دارد؟
- محصول به چه میزان حفاظت نیاز دارد؟
- بودجه در نظر گرفتهشده چقدر است؟
- آیا زمان آمادهسازی پرکنندهها، مهم است؟ (مثلا زمان تا کردن مقوای طبقهها)
پس از مشخص شدن پاسخ سوالها، طراح به یک ایدهی کلی از پرکنندهی مورد نظر خود میرسد.
رایجترین انواع پرکنندهها
- کاغذ بستهبندی: این مورد یکی از رایجترین و محبوبترین پرکنندهها است. کاغذ بستهبندی را میتوان نوعی کاغذ کرافت نازک، توصیفکرد. این کاغذ میتواند به راحتی تا شود و شکل و فرم محصول را به خود بگیرد، همچنین بخاطر بافت و ظاهر خاص خود، بسیار برای محصولات مینیمال مناسب است. برای مثال بستهبندی کتابها و بعضی از پوشاک با این کاغذ، بسیار خروجی مثبتی میدهد.
مناسب برای:
– القای حس مینیمال، سنتی و طبیعی بودن به محصول.
– ایجاد تجربهای جذاب از بازکردن بستهبندی، بوسیلهی پیچیدن محصول در کاغذ.
– برندهایی که محیط زیست اهمیت میدهند و از مواد قابل بازیافت استفاده میکنند.
2. کاغذ بستهبندی شخصیسازیشده: این مورد کاربرد بسیار زیادی در فروشگاههای اینترنتی دارد. تفاوت اصلی این کاغذ ها با کاغذ بستهبندی عادی، ظاهرشان است. این کاغذها شاید محافظت زیادی برای کالا به همراه نداشتهباشند، اما از ظاهر بسیار جذابی برخورداند و بستهبندی را شیک و باکلاس میکنند. استفاده از برچسبهایی روی این کاغذها میتواند از بازشدن احتمالی آنها جلوگیری کند. از این کاغذها در بستهبندی کفش بسیار استفاده میشود.
مناسب برای:
– ایجاد تجربهای متفاوت و جذاب هنگام بازکردن بستهبندی
– برندینگ
3. طبقهبندیهای داخلی: این طبقهها، مقوای برش خورده با فرمهای خاص و گاها پیچیده هستند که تا میشوند و داخل بستهبندی قرار میگیرند. معمولا این روش ارائهی محصول، از جذابیت زیادی برای کاربران برخوردار است. اکثر گوشیهای هوشمند جدید از این پرکننده برای بستهبندیهایشان استفاده میکنند تا قطعات مختلف (شارژر، هندزفری، دفترچهی راهنما و…) در جای خودشان در بستهبندی باقی بمانند. نقطهی قوت این نوع پرکننده این است که آنها اختصاصا برای همان محصول طراحی و تولید شدهاند در نتیجه کاملا از فرم محصول تبعیت میکنند و آنرا کاملا در بر میگیرند. در نتیجه محصول عملا در بستهبندی دچار حرکتهای ناخواسته نمیشود.
مناسب برای:
– محصولاتی با لوازم جانبی متعدد
– محصولات لوکس و گرانقیمت
– محصولات بسیار ظریف با احتمال شکستن بالا (ظروف چینی یا شیشهای)
4. برادهی چوب و پشم چوب: این مورد یک انتخاب عالی برای بستهبندیهایی با رویکرد پایدار است. برادهی چوب باعث القای احساس قدیمی بودن میشود و بافت جالب و جذاب برادهی چوب، تجربهی متفاوتی برای کاربران رقم میزند. البته باید توجه کرد که این پرکننده میتواند باعث آسیب به کالاهای نرم مانند لباس شود، و بهتر است از آن در بستهبندی قوطیها و موارد مشابه استفادهکرد. برای بستهبندی پوشاک میتوان از پشم چوب استفادهکرد. این مورد علاوه بر بافت نرم، از رایحهی بسیار دلنشینی برخوردار است و خیلی از برندها از آن بخاطر درگیر کردن بویایی مشتری استفاده میکنند.
مناسب برای:
– بستهبندی های لوکس
– ایجاد رایحهی خاص و دلنشین در بستهبندی
5. مقوای رندهشده (Shredded Cardboard): این پرکننده هم میتواند انتخابی بسیار مناسب برای رویکرد پایدار باشد. بطور کلی مقواها فقط چند بار قابلیت بازیافت و تبدیلشدن به خمیر کاغذ را دارند، پس از آن ساختارشان دچار تخریب میشود و به پایان عمر خود میرسند. مقوای رندهشده از مقواهایی ساخته میشود که به پایان عمر خود رسیدهاند. مقوای رندهشده اکثرا در بستهبندیهای لوکس سنتی بهکار میرود. بهترین استفاده از این پرکننده برای محصولات کوچک و کمی سنگین است؛ مانند شیشهی مربا
مناسب برای:
– القای حس طبیعی بودن
– محافظت از محصولات کوچک و سنگین
– برندهایی با رویکرد پایدار
6. بالشتکهای هوا: بالشتکهای پلاستیکی که با هوا پر شدهاند، یکی از قویترین محافظها برای محصولات هستند. هرچند اکثر این بالشتکها، از پلاستیک یکبار مصرف ساختهشدهاند و اثرات ویرانگری برای محیط زیست دارند. در نتیجه، ترجیحا از این پرکنندهها استفاده نکنید. البته که نوعی از این بالشتکها هم وجود دارد که از پلیمرهای گیاهی ساخته شدهاند.
مناسب برای:
– انبارهایی با ظرفیت بالا
– بستهبندی محصولات در خط تولید
– برندهایی که به محیط زیست اهمیتی نمیدهند
نرمافزارهای طراحی بسته بندی
نرمافزارهایی که در طراحی بستهبندی استفاده میشوند بسیار گسترده هستند و انتخاب نرمافزار کاملا به پروژه و طراح بستگی دارد. برای مثال نرمافزار های مورد استفاده در طراحی یک جعبهی مقوایی، با طراحی بطری شیشهای کاملا متفوات است. در این بخش به معرفی و بررسی چند نرمافزار مطرح این حوزه میپردازیم:
– ادوبی فوتوشاپ (Adobe Photoshop): فوتوشاپ نرمافزاری است که بر پایه پیکسل عمل میکند (Raster Based)، در نتیجه طراحیهای برداری در فوتوشاپ کار منطقیای نیست. کاربرد فوتوشاپ در صنعت بستهبندی بیشتر در ساخت نمونههای بصری، ارزیابی ظاهر کلی محصول، ادیت و آماده کردن عکسها برای بستهبندی است.
– ادوبی ایلوستریتور (Adobe Illustrator): ایلوستریتور یک نرمافزار برداری است و از میتوان برای طراحی لوگو و تصویرسازی استفاده کرد. ایلوستریتور در سالهای اخیر، با بهبود رابط کاربری اش توانسته کاربران زیاد را به خود جذب کند و در کنار کورل دراو (Corel Draw) به یکی از محبوبترین نرمافزار های برداری یا وکتور تبدیل شود. ایلوستریتور به دلیل داشتن کتابخانهی کاملی از رنگها ( اعم از رنگهای پنتون)، توانایی بالا در زمینه طراحی برداری و سازگاری عالی با دیگر نرمافزارهای شرکت ادوبی، و غیره، یکی از انتخاب های اصلی طراحان بستهبندی است.
– آرتیوسکد (ESKO Artios CAD): نرمافزار آرتیوسکد یکی از بهترین نرمافزارها، برای طراحی بستهبندیهای مقوایی و کارتنی است. از مزایای این نرمافزار میتوان به داشتن کتابخانهی جامعی از خطوط تا و برش، مدلهای سه بعدی و نمونههای آمادهی پرینت اشاره نمود. همچنین افزونههای زیادی که برای این نرمافزار وجود دارد میتواند کار با آن را برای کاربران مختلف، سادهتر کند. استفاده از آرتیوسکد در پروژه متناسب خود، میتواند باعث صرفهجویی زمان زیادی شود.
– ایمپکت (Impact): یکی دیگر از نرمافزارهایی که در طراحی بستهبندی کاربرد دارد، نرمافزار ایمپکت،از شرکت Ardensofware است. از ویژگیهای مثبت این نرمافزار میتوان به داشتن کتابخانهی کاملی از نمونههای آماده، امکان ساخت نمونههای مجازی از محصول و بررسی آن، و قابلیت کار تیمی اشاره کرد.
– کیسمیک (Kasemake): کیسمیک هم از نرمافزارهای تخصصی طراحی بستهبندی است. نقطهی قوت این نرمافزار پشتیبانی از فایلهای ایلوستریتور و اتوکد است. همچنین ماژولی جدا برای این نرمافزار وجود دارد که امکان مدیریت گردشکار را برای شرکتها فراهم میسازد. از این نرمافزار بیشتر برای بستهبندیهای مقوایی، کارتنی و پلاستیکی استفاده میشود.
نرم افزارهایی برای بستهبندیهای فلزی و پلاستیکی: اکثرا برای بستهبندیفلزی و یا پلاستیکی از نرمافزارهای مدلسازی سهبعدی، مانند سالیدورکس، راینو، تری دی مکس و غیره استفاده میشود.
آنباکسینگ یا جعبه گشایی چیست و چه تاثیری دارد؟
تجربه جعبه گشایی محصول اولین برداشت از برند شما زمانی است که به دست مشتری میرسد. باز کردن یک بسته حتی زمانی که میدانید داخل آن چیست تقریباً مانند یک ماجراجویی است. این استراتژی بازاریابی، اگر به درستی انجام شود، میتواند پتانسیل بالایی داشته باشد تا در نهایت برند شما را در مقابل مشتریان بیشمار دیگری قرار دهد، اگر آنها به فکر ثبت تجربه آنباکسینگ و به اشتراک گذاشتن آن با دوستان و دنبالکنندگان خود باشند. بسیاری از تجربیات جعبه گشایی با بررسی محصولات داخل آن دنبال میشود و به بینندگان این امکان را میدهد که آگاهانه در مورد خرید خود تصمیم بگیرند.
اگرچه به نظر می رسد یک مفهوم ساده باشد، اما این یکی از استراتژی هایی است که برندهای متعددی در پلتفرمهای اشتراک گذاری ویدیو معمولاً برای افزایش رضایت و تجربه مشتری استفاده میکنند.
بسیاری از برندها فکر می کنند که یک تجربه جعبه گشایی با کیفیت فقط برای برندهای لوکس مناسب است، اما این لزوما درست نیست. حدود 60 درصد از خریداران آنلاین ترجیح میدهند تصویری از خرید خود را در صورتی که در یک بسته بندی جذاب عرضه میشود به اشتراک بگذارند. همانطور که قبلا بحث شد، تجربه جعبه گشایی یک استراتژی بازاریابی هدفمند عمیقا ریشهدار است که حداکثر شانس موفقیت را دارد.
فرض کنید میخواهید محصولات شما در کانالهای رسانههای اجتماعی با اشتراکگذاری تصاویر و ویدیوهای جعبهگشایی محصولات شما توسط مشتریان به اشتراک گذاشته شود. در این صورت، باید بیشتر روی بسته بندی سرمایه گذاری کنید و طرحی را توسعه دهید که در بازار متمایز باشد. ظاهراً به اشتراک گذاری تجربه جعبه گشایی آخرین برداشتی است که باعث میشود دوباره محصول شما را بخرند.
یک تجربه جعبه گشایی عالی نیازمند منحصر به فرد بودن و خلاقیت است. به عنوان یک صاحب برند، نمی توانید صرفاً روی مواد بسته بندی ارزان سرمایه گذاری کنید و انتظار داشته باشید که تجربه را به یاد ماندنی کنید. باید روی بهترین مواد بسته بندی با کیفیت سرمایهگذاری کنید و به طرحهای بسته بندی خود جان بدهید.
اکثر برندها به شرکتهای بستهبندی محصولات متکی هستند که معمولاً به ایجاد پیچیدگیهای بستهبندی برند که با تجارت آنها همسو است، اهمیت میدهند. از آنجایی که بسته بندی محصول مشترک برای همه وجود ندارد، باید یک شرکت بسته بندی محصول را انتخاب کنید که بتواند همه چیز را مطابق با ارزشها و اهداف برند شما سفارشی سازی کند.
اینکه مردم به طور طبیعی به سمت محصولات و بستهبندیهایی که ظاهر خوبی دارند جذب میشوند، یک امر ثابت شده است. در بین همهی حواس ما، محرکهای بصری بیشترین تأثیر را بر ادراک ما دارند. ایجاد تأثیر مثبت بر تصمیمات خرید مشتریان شما بدون توجه به نحوه ارائه محصول غیرممکن است. تاثیراتی که یک تجربه خوشایند آنباکسینگ میتواند روی برند بگذارد، عبارتند از:
- به شما در بازگو کردن داستان برند کمک میکند.
- وفاداری مشتری به برند را افزایش میدهد.
- فرصتی برای وایرال شدن برند شماست.
- به پیشرفت برند شما کمک میکند.
وقتی در حال ساختن یک تجربه جعبه گشایی هستید، دانستن اینکه از کجا شروع کنید دشوار است. اما اگر جعبه گشایی را به عناصر جداگانه آن تقسیم کنید، این امر باعث میشود طراحی آن بسیار راحتتر باشد. در ادامه پنج عنصر کلیدی که میتواند تجربه جعبه گشایی را به یاد ماندنی کند، معرفی شده است.
- جنس بسته بندی داخلی را از مواد منحصر به فرد انتخاب کنید: نیازهای بسته بندی داخلی شما بر اساس مقدار فضای اضافی و تأثیری که میخواهید در هنگام باز کردن ایجاد کنید، تعیین میشود. کاغذ چروک شده فضای خالی را پر میکند و جعبه شما را پرتر نشان میدهد. این راهکار به محافظت از کالاهای شکنندهتر نیز میانجامد. برای افزودن حس لوکس تر به جعبه خود، کاغذ کالک یا پوستی ساده یا سفارشی گزینهای عالی است. همچنین جذابیت بصری بیشتری دارد و برند شما را در ذهن مشتری ماندگارتر میکند.
- نام تجاری یا برند خود را روی جعبه بزنید: جعبههای سفارشی همان چیزی است که اکثر کسب و کارها هنگام بررسی بسته بندی سفارشی به آن فکر میکنند. البته اگر برندی نوپا هستید، چاپ سفارشی نمای بیرونی به دلیل میزان جوهر استفاده شده روشی نسبتاً گران است. گزینههای دیگر شامل استفاده از روبان بسته بندی سفارشی یا برچسبهای سفارشی است که می توانید از آنها برای تزئین بیرون و داخل جعبه خود استفاده کنید. این به شما کمک میکند تا با هزینه کمتری برند خود را به رسمیت بشناسید که یک گزینه عالی برای مشاغل کوچک است.
- روی ارائه محصولتان وقت بگذارید: شما میخواهید محصولاتتان طوری به نظر برسند که گویی با دقت چیده شدهاند نه اینکه با عجله در جعبه قرار بگیرند. اینزرتهای مقوایی برش خورده برای القای حس تمیز و ساختارمند به جعبه شما عالی هستند. در غیر این صورت میتوانید از یک لایه پارچه یا سلفون برای نگه داشتن محصولات در کنار هم استفاده کنید. این راهکار به ایجاد حس هدیه مانند برای جعبه شما کمک میکند.
- یک نمونه کوچک رایگان از محصول ارائه شده یا محصولات دیگر (اشانتیون) در جعبه قرار دهید: یک استراتژی عالی این است که نمونه ها را بر اساس مواردی که مشتری شما خریداری کرده است انتخاب کنید. این کار سلیقه برند شما را نشان میدهد و بنابراین شانس فروش نمونهها در آینده را افزایش میدهد. اگر زمان کافی برای بستهبندی جعبهها دارید، میتوانید یک یادداشت دستنویس اضافه کنید که این نمونه «فقط برای شما» انتخاب شدهاست تا واقعاً برند شما و تجربه مشتری را متمایز کند.
- یک عنصر شخصی و منحصر به فرد اضافه کنید: گنجاندن یک یا دو یادداشت در بسته بندی شما تاثیر بسزایی دارد. یک یادداشت تشکر دست نویس میتواند نشان دهد که برند شما چقدر به مشتری اهمیت میدهد. ممکن است برای شما وقتگیر باشد، اما دقیقا به همین دلیل است که احساس ویژهای را القا میکند.
بستهبندی پایدار به چه معناست؟
بستهبندی پایدار، بستهبندیای است که مواد مورد استفاده در آن، به زمین و محیط زیست آسیب نرسانند. در واقع بستهبندی پایدار، باید از مادهای ساخته شدهباشد قابل استفادهی مجدد باشد. همچنین مواد آن باید تجزیهپذیر باشند و خطرات و آسیبهای شیمیایی به همراه نداشتهباشند.
طراحی بسته بندی پایدار از این جهت مهم است که ردپای محیطی محصول را کاهش میدهد که به نوبه خود به تولید کننده و مصرف کننده کمک میکند تا اثر مخرب خود بر محیط زیست را کاهش دهد. تأثیر انسان بر جهان طبیعی شوخی نیست. طراحی بسته بندی پایدار به ما کمک میکند تا در مسیر درست قدم برداریم.
صنعت بسته بندی بسیار بزرگ است. حدود پنج میلیون نفر در سراسر جهان در این حیطه کار میکنند و گردش مالی سالانه بیش از 400 میلیارد دلار ایجاد میکند. با در نظر گرفتن این موضوع، پتانسیل بسته بندی برای تأثیر منفی و بزرگ بر سیاره ما بسیار قابل توجه است. و به نوبه خود، مسئولیت اطمینان از اینکه بسته بندی تا حد امکان پایدار است نیز وجود دارد.
اکثر افراد فکر میکنند که طراحی یک بستهبندی پایدار، نیاز به راه حلهای نو، خلاقیتهای عجیب و غریب و مواد گران قیمت و خاص دارد. در حالیکه ما روزانه از کنار خیلی از بستهبندی های پایدار عبور میکنیم و توجهی به آنها نداریم. یک جعبهکارتنی ساده، بستهبندیای از جنس کاغذ کرافت، و خیلی از بستهبندیهایی که از خمیر کاغذ درست شدهاند، همگی پایدار و دوستدار محیط زیست هستند.
در کنار استفاده از مواد قابل بازیافت، با توجه به نیازهای محصول و کاربر، میتوان از استفادهی بیمورد از پلاستیک یا دیگر مواد مشابه جلوگیری کرد. برای مثال بستهبندی یک جعبه گوشپاککن را در نظر بگیرید. آیا لازم است که طراح تک تک این گوشپاککن های داخل جعبه را با پلاستیک بستهبندی کند؟ این کار نه تنها ضرورتی ندارد، بلکه باعث آسیب به محیط زیست میشود و حتی نارضایتی کاربران را هم به همراه دارد. اهمیت بسته بندی پایدار از زاویههای مختلف بررسی میشود. در ادامه برخی از آنها را معرفی میکنیم:
- نحوه درک نام تجاری شما را بهبود میبخشد
- فروش محصولات را افزایش میدهد
- رضایت مشتری را بهبود میدهد
- ردپای کربن خود را کاهش میدهد
- در برخی موارد هزینه بسته بندی شما را کاهش میدهد
یک بسته بندی پایدار را میتوان از سه جنبه مختلف بررسی کرد:
- قابلیت استفاده مجدد: خود بسته بندی میتواند برای مشتری مفید باشد
- مواد استفاده شده: قسمت بیرونی، پرکننده، چسب و جوهر سازگار با محیط زیست و قابل بازیافت باشند
- فرآیند تولید: مواد به روشی سازگار با محیط زیست تهیه و تولید شوند
توجه به متغیرهای مختلفی که باید در نظر گرفته شوند، تعیین یک ماده بسته بندی که پایدارتر از دیگری است، دشوار است. به علاوه، درک اینکه دقیقاً چه چیزی یک ماده را پایدار میکند، اغلب دشوار است. به چند مورد از رایج ترین مواد بسته بندی نگاه کنیم:
الف. پلاستیک: با وجود تبلیغات منفی، پلاستیک در واقع میتواند یکی از پایدارترین گزینههای بستهبندی زمانی باشد که در یک سیستم بستهبندی برگشتپذیر حلقه بسته استفاده شود. پلاستیک قوی، سبک، شفاف و قابل بازیافت است. بنابراین، چرا پلاستیک به عنوان یک مورد مضر در گفتگوی پایداری در نظر گرفته می شود؟
آنچه که ناپایدار است، پلاستیکهای بکر است. پلاستیکهای بکر را نمی توان بازیافت کرد و اتفاقا ارزانترین انواع پلاستیک هستند. با افزایش تقاضا برای پلاستیکهای بکر، متأسفانه تقاضا برای پلاستیکهای قابل بازیافت به طور پیوسته کاهش مییابد. با این حال، تلاشهایی مانند مالیات بر بستهبندی پلاستیکی برای مقابله با این موضوع بی تاثیر نخواهد بود.
ب. کاغذ و مقوا: کاغذ به راحتی قابل بازیافت و کمپوست است. امکانات بازیافت کاغذ گسترده است و زیرساختهای بازیافت کاغذ قوی است. در واقع، تخمین زده شده است که به ازای هر تن کاغذ بازیافت شده، ۱۷ درخت، ۳۸۰ گالن نفت و ۴۰۰۰ کیلووات انرژی ذخیره میشود.
با این حال، وقتی صحبت از کاغذ می شود، همه چیز مثبت نیست. تولید کاغذ در واقع ردپای کربن و مصرف آب بسیار زیادی دارد. پس از مراحل خمیرسازی و سفید کردن، برخی از کارخانههای کاغذسازی ضایعات خود را که ترکیبی از آب، مواد قلیایی و سفید کننده است، مستقیماً وارد منبع آب محلی میکنند. این ترکیب از مواد شیمیایی حیات وحش آبزی را به خطر می اندازد.
ج.کمپوست: در سالهای اخیر مواد قابل استفاده مجدد برای بسته بندی، مانند کمپوست، افزایش یافته است. بستهبندی قابل کمپوست از مواد آلی مانند خمیر چوب، نشاسته سیبزمینی، باگاس، قارچها، پنبه و برگهای خرما ساخته میشود.
این ماده برای بسته بندی پتانسیل کاهش بخش زیادی از زباله های بسته بندی را ایجاد میکند؛ چون در غیر این صورت مستقیماً به محل دفن زباله میرفتند. برای ساخت این مواد به یک محفظهی کمپوست نیاز است که دما، رطوبت، اکسیژن و مواد مغذی را فراهم کند که به مواد قابل بازیافت اجازه میدهد تجزیه و به کمپوست تبدیل شوند.
د. مواد زیست تخریب پذیر: بسته بندیهای زیست تخریب پذیر را نباید با بسته بندیهای کمپوست اشتباه گرفت، علیرغم اینکه به روشهای مشابهی کار میکنند. این مواد میتواند به طور طبیعی توسط باکتریها و سایر موجودات زنده تجزیه شود، اما در واقع 100٪ برای محیط زیست بیخطر نیست.
در واقع، بسته بندی زیست تخریب پذیر اخیراً نام بدی برای خود پیدا کرده است. شواهد قابل توجهی نشان میدهد که پلاستیکهای زیستتخریبپذیر به طور ایمن تجزیه نمیشوند؛ مگر اینکه تحت شرایط جوی بسیار خاص باشند. به طور مثال در حالت عادی دریا تجزیه یا تخریب نمیشوند؛ اگر هم تخریب شوند، به قطعات کوچک تبدیل میشوند که یک نقطه ضعف بزرگ است؛ زیرا به آلودگی میکرو پلاستیک منجر میشود. در نتیجه پلاستیکهای زیست تخریب پذیر به اندازهی سایر پلاستیکها، قابل بازیافت نیستند.
در کنار همه آنچه در مورد بسته بندی پایدار بیان شد، بسته بندی نباید پرهزینه باشد. ممکن است کمی بیشتر از گزینههای تولید انبوه برای شما هزینه داشته باشد. اگر بسته بندی سفارشی برای کسب و کار خود طراحی میکنید، این میتواند حتی بیشتر هزینه ایجاد کند.
بنابراین، ابتدا برای خود محدودیتی تعیین کنید که چقدر میخواهید خرج کنید. سپس، هنگامی که طرح مناسب را پیدا کردید، هزینه را در قیمت محصول خود لحاظ کنید. به عنوان مثال، اگر بسته بندی هر محصول یک تومان پوند هزینه دارد، میتوانید آن را به قیمت فروش خود اضافه کنید.
اگر مخاطبان برای هدف شما برای پایداری ارزش قائل هستند، ممکن است مایل به پرداخت هزینه اضافی برای آن باشند. به این ترتیب، وقتی محیط زیست را در اولویت قرار دهید، سودآوری خود را از دست نخواهید داد.
بررسی چند نمونه بستهبندی
در این بخش به بررسی چند نمونه بستهبندی و تاثیر طراحی در فروش آنها، میپردازیم.
1. بستهبندی پاستا و ماکارونی
این بستهبندی پاستا طوری طراحی شده تا کاربران بتوانند به راحتی مقداری از آن را مصرف کنند و باقیماندهی آنرا ذخیره کنند. در بالای این بستهبندی یک در فلزی تعبیه شده، تا کاربران بتوانند یا چرخاندن آن، مقدار پاستایی که از بستهبندی خارج میشود را کنترل کنند. همین ابتکار ساده باعث بهتر شدن تجربهی کاربر از بستهبندی میشود. همچنین مواد و جنس بستهبندی به نحوی انتخاب شده تا از شکستن پاستاها جلوگیری کند، و تحت هر شرایطی پاستا کاملا سالم به دست کاربر برسد. علیرغم موارد گفته شده، طراحی این بستهبندی چندان هم موفق نبوه، چرا که طراح به خوبی نتوانسته جذابیت بصری و گرافیکی ایجاد کند. رنگهای نه چندان جذاب و ظاهر بسیار ساده، از ضعفهای این طراحی به شمار میرود.
2. بستهبندی بیسکوییتهای بلابلا (Bla Bla)
تصویرسازیهای بامزه و نوع طراحی این بستهبندی تاثیر بسیار مثتبی روی کاربران داشتهاست. روی هر بستهبندی هر طعم از این بیسکوییتها، کاراکتر متفاوتی طراحی شدهاست و قسمت دهان هر کدام شفاف است تا مقداری بیسکوییت در آن مشاهده شود. همچنین نامی که برای این محصول انتخاب شده، کاملا مرتبط با عملکرد و تصویرسازی های روی بستهبندی است. استفاده و در دست گرفتن بستهبندی برای کاربران بسیار ساده است و حتی بستهبندی این قابلیت را هم دارد که پس از مصرف بیسکوییتها، کودکان میتوانند مجددا از آن استفاده کنند.
3. بستهبندی آبمیوههای جوز (Jooze Juice Package)
طراحی این بستهبندی طوری انجام شده، تا با استفاده از رنگهای شاد و فرم شبیه به میوهی قاچ شده، احساس تازگی را به مخاطب القا کند. تصویرسازیهای جذاب به همراه شکل منحصر بفرد بستهبندی باعث میشود کاربران در اولین نگاه، به ماهیت محصول پی ببرند. شکل نوشتههای روی جعبه حالتی شبیه به یخ دارند تا حس خنکی را به مخاطب برسانند. برخلاف ظاهر گرافیکی جذاب، این بستهبندی از لحاظ کارکرد، عملکرد ضعیفی دارد چرا که در دست گرفتن این محصول هنگام نوشیدن برای کاربران (مخصوصا کودکان) اصلا راحت نیست.
ارگونومی بسته بندی
اصطلاح «ارگونومی» از دو واژه «ارگو» به معنای کار، و «نومی» به معنای قوانین طبیعی تشکیل شده است. متخصصان ارگونومی، توانایی های انسان را در ارتباط با فعالیت های کاری، مطالعه و بررسی می کنند. هرچند، امروزه این اصطلاح برای بیان علم “طراحی شغل با توجه به ویژگی های کارگر و نه منطبق کردن او با کار” استفاده می شود. ارگونومی تمام جنبه های یک شغل را در بر می گیرد. از استرس های فیزیکی که در مفاصل، ماهیچه ها، اعصاب، تاندونها و استخوان ها رخ میدهد تا عوامل محیطی که شنوایی، دید، راحتی و سلامت عمومی را تحت تاثیر قرار می دهد.
یکی از تعاریف رایج درباره ارگونومی این است: دانش کاربردی طراحی ابزارآلات در کنار طراحی محیط کار با هدف بیشینه کردن بهرهوری از طریق کاهش ناراحتی و خستگی ناشی از عملیات. با بسط دادن این تعریف، نتیجه میگیریم که ارگونومی دانش کاربردی طراحی ساختاری بسته بندی است که برای بیشینهکردن تاثیرگذاری و راحتی استفاده کاربر از طریق کاهش سردرگمی و ناراحتی او انجام میشود.
همچنین میتوان گفت که ارگونومی باعث میشود تا بسته بندی متناسب با هر مصرف کننده باشد و طراحی ساختاری آن، جنبههای گوناگون فیزیکی، روانی و اجتماعی استفادهکننده را در ارتباط با بسته بندی حل می کند. اگر تا اینجا این تحلیل را نپذیرفتهاید بهتر است سردرگمی مردم را بدلیل باز شدن بستهها و دوباره بستن آنها در نظر بگیرید. وقتی به ظروف نوشیدنی و بخصوص ظروف بزرگ آب میوه یا نوشابه نگاهی میاندازیم، به راحتی در مییابیم که طراحی بسته بندی، نقشی فراتر از در دست گرفتن و جابجایی آن دارد.
به عنوان نمونه در کوکاکولا و پپسی کولا، با کاهش ضخامت ماده پلاستیکی هر دو، جابجایی ظرفهای دو لیتری میتواند به تخریب آنها منجر شود. به این منظور که درصورت برداشتن درب، با یک فشار معمولی، ظرف کاملا فشرده و تخریب شود. بدلیل این نازکی، نمیتوان این ظروف را به راحتی در دست گرفت و محتویات آن را داخل لیوان ریخت.
بگذارید مساله کمی بازتر کنیم. یکی از معایب شناخته شدهی طراحی بسته بندی ظروف پلاستیکی نوشیدنی و یکی از عوامل نارضایتی استفادهکنندگان آنها همین قابلیت تغییر فرم است. بخصوص در مورد ظروف نازک که محتویات آنها هنگام باز شدن به بیرون پرتاب میشود. این مساله با ادعای رعایت اصول حفاظت محیط زیست انجام میشود اما اصول ارگونومیک را نادیده میگیرد. به این صورت که بیشترین محتویات بتواند در کوچکترین و سبکترین ظرف جای بگیرد. تولید سبکترین ظرف دنیا باعث افتخار یک تولیدکننده خواهد بود.
هنگامی که ظروف پلاستیکی با محتویات غیرگازدار پر میشوند بدلیل پر بودن ظرف از مایع، استحکام نسبتا خوبی خواهند داشت اما پس از باز شدن بسته بندی ظرف، مقاومت قبلی دیگر وجود نخواهد داشت. در تصویر زیر می توان مشاهده کرد که هر ظرف از سه بخش اصلی تشکیل شده است. استوانهای بلند که در میانه بدنه به داخل کوچک میشود و توسط حلقههایی منظم، نسبت به تنش های وارده مقاوم خواهد بود. این تورفتگی علاوه بر ایجاد استحکام و امکان فشرده سازی تخریبی بسته بندی پس از استفاده، چنگش خوبی را نیز برای در دست گرفتن ایجاد میکند. بافتی که از این حلقههای 60 تا 100 میلیمتری بدست میآید ناهمواری مناسبی برای چنگش ایجاد میکند.
نکات مهم برای طراحی بستهبندی خلاقانه و موثر
غذایی که میخورید، آرایشی که میکنید، وسایلی که به طور روزمره از آنها استفاده میکنید و ویتامینهایی که هر روز صبح مصرف میکنید، همه در شیشهها، جعبهها و کیسههای کوچک پنهان شدهاند. طراحی بستهبندی یک محصول چیزی فراتر از تزئین است. این همه بخشی از تجربه مشتری است. به ما آموختهاند که کتابها را از روی جلدشان قضاوت نکنیم، اما وقتی نوبت به عادتهای خریدمان میرسد، تقریباً تمام کاری است که انجام می دهیم. در واقع، 72 درصد از مصرف کنندگان موافق بودند که طراحی بستهبندی می تواند بر تصمیم خرید آنها تأثیر بگذارد. این دقیقاً دلیلی است که یک طراح باید از طراحی بستهبندی در اطراف محصول استفاده کند. بستهبندی یک ابزار بازاریابی در درون خود است.
بستهبندی خلاقانه و فکر شده به این معناست که صاحبان کسب و کار زمانی را برای در نظر گرفتن کاربر نهایی و تجربه او با محصول اختصاص دادهاند. بستهبندی یکی از بخشهای مهم در تجربه کلی مشتری از برند است، بنابراین بسیار مهم است که چگونه به نظر میرسد، احساس میشود و کار میکند. در اینجا نکاتی برای طراحی بستهبندی خلاقانه، چشمگیر و دوستدار کاربر، معرفی میکنیم.
1- تناسب بستهبندی و تجربه کلی از برند
بسته به مورد، بستهبندی میتواند شامل بستهبندی بیرونی، بستهبندی داخلی، بستهبندی محصول یا هر سه باشد. خواه شما محصولات خود را بصورت آنلاین میفروشید یا در فروشگاه، در نظر گرفتن بستهبندی به عنوان بخشی از تجربه کلی برند و نه بعنوان بخشی مجزا اهمیت بسیاری دارد. بستهبندی شما باید:
– کلیتی از شخصیت و ارزش برند شما را نشان دهد.
– با سایر ابزارهای بازاریابی برندتان همخوانی داشته باشد.
– برای جامعه مخاطب طراحی شده باشد.
– بیشتر از یک بستهبندی صرف، یک تجربه برند باشد و حس خاصی را القاء کند. می تواند هیجان، الهام یا شعف را با طراحی خاص یا منحصر به فرد ایجاد کرد.
به عنوان مثال، GO-TO که محصولات محافظتی پوست برای خانمها را بصورت آنلاین به فروش میرساند از بیانی طنزآمیز، دوستانه، شفاف استفاده میکند که در تمامی بخشهای وب سایت، ایمیل، شبکههای اجتماعی و بستهبندیها دیده میشود. بستهبندی آنها شامل بسته طراحی شده حمل محصولات، بستهبندی داخلی و بستهبندی محصول است. هر بسته همچنین حاوی کارتی است که با صدای و لحن آن برند، توضیح میدهد که از محصول چگونه باید استفاده کرد و یک شیرینی کوچک طراحی شده خاص که حاوی پیامی طراحی شده است. با انسجامی که بین تمامی نقاط تماس این برند وجود دارد آنها می توانند به پیام برند خود قدرت ببخشند و مشتریان خود را با تجربهای منحصر به فرد ذوق زده کنند.
اسانسهای مختلفی به مایعهای تمیزکننده کف اضافه میشود تا رایحه زیبایی در هنگام شستشوی کف ایجاد کنند، چه در حال ایجاد طرحی برای یک محصول یا چند محصول باشید، مهم است که به خریداران اطلاع دهید محصول از کجا آمده است. طراحی بستهبندی خلاقانه یک راه عالی برای معرفی نام تجاری (برند) شرکت است.
برای مثال اپل یکی از قدرتمندترین برندهای دنیاست. این فقط در مورد تلفن و لپ تاپ آنها نیست. این در مورد نحوه ارائه محصولات است. تبلیغات تلویزیونی جذاب اپل، عناصر طراحی وب زیبا، و طراحی تبلیغات وسوسه انگیز اپل فقط بر بستهبندی محصول آنها تاکید دارد. به یاد داشته باشید که برند برای هر شرکتی منحصر به فرد است. چه چیزی این برند را از سایرین متمایز میکند؟ چگونه میتوانید آن را در یک طراحی نشان دهید و محصول را در قفسه یا فروشگاه اینترنتی برجسته کنید؟ به هر حال، بدون این محصول، این شرکت ممکن است اصلا وجود نداشته باشد!
2- در نظر گرفتن ملزومات عملکردی ضروری
بسیار مهم است که اطمینان حاصل کنید تمامی ملزومات عملکردی ضروری را قبل از طراحی تصاویر و متنها در نظر گرفتهاید. باید ابتدا به این سوالها پاسخ داده شود: آیا بسته بندی نیاز به ارائه اطلاعات خاصی درباره محتوا یا نحوه استفاده از محصول دارد؟ (بعنوان مثال: اطلاعات ارزش غذایی، ایمنی یا دستورالعملهای ضروری) باید تلاش شود تمامی اطلاعات مورد نیاز تهیه شود. اطلاعاتی مانند علائم یا دستورالعملها باید پیش از مرحله طراحی، مهیا شود تا مشخص باشد چه میزان فضا برای آنها مورد نیاز است.
اینکه آیا بستهبندی باید محصول را محافظت یا عایق کند؟ و این مساله چگونه طراحی را تحت تاثیر قرار میدهد. آیا شرایط خاصی که کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار دهد وجود دارد؟ آیا محصول زیر نور مستقیم خورشید آسیب می بیند؟ آیا نیاز به تهویه دارد؟ آیا نیاز به عایق رطوبتی دارد؟ آیا باید در دمای خیلی سرد یا خیلی گرم نگهداری شود؟ آیا محصول اندکی پس از باز شدن غیرقابل مصرف خواهد بود یا تنها زمانی که محتویات بسته تمام شود باید آنرا دور انداخت؟ چطور جابهجا یا ارسال میشود؟ این عوامل، ملزومات و بایدهایی هستند که موجب ثابت ماندن کیفیت محصول میشوند. آنها نوع ماده، ابعاد و طراح کلی بستهبندی محصول را تعیین میکنند بنابراین باید قبل از شروع طراحی به آنها پرداخته شود.
3- نحوهی استفاده از محصول و مشخصات کاربر
قبل از هر چیزی بدانید که شناخت مشتری از اهمیت بالایی برخوردار است. مشتری کسی است که تصمیم نهایی را میگیرد و فردی است که بین محصول شما و رقبای شما یکی را انتخاب میکند. قبل از طراحی، مشخصات مشتری را بشناسید. این نه تنها زمانی که شروع به ادغام خود با برند خود یا برند مشتری خود میکنید مفید خواهد بود، بلکه داشتن این دانش تصمیمگیری در مورد طراحی واقعی شما را نیز آسانتر میکند. شما باید بدانید که مشتریان شما چه انتخابهای دیگری دارند و به چه آیتم هایی در فرایند انتخاب خود فکر میکنند و اولویت های آنان به چه نحوی است. محصول شما برای چه گروهی از مشتریان و با چه ارزشهایی طراحی شده است. بعضی محصولات مصرفی باید در حجمهای کوچک و قابل حمل برای خانوادههای کوچک و شاید افراد مسن باید طراحی شوند بعضی محصولات برای خانواده ها یا شرکتها پر جمعیت قابلیت استفاده دارد.
بسته بندی محصول باید تجربه استفاده از آن را بهبود ببخشد نه اینکه آنرا محدود کند. بنابراین بسیار مهم است که چگونگی و شرایط استفاده از محصول پیش از انتخاب نوع و طراحی بسته بندی آن مد نظر قرار بگیرد. چند پیشنهاد برای این منظور: – روندهای روز استفاده و مصرف محصول خود یا محصولات مشابه را پیگیری کنید. – آیا می توانید ایده ای خلاقانه را در طراحی بسته بندی خود بکار ببرید که استفاده از آنرا راحت یا بهره وری آنرا افزایش دهد؟ انتخاب یک بسته بندی اشتباه می تواند تاثیر مستقیمی بر روی فروش محصول داشته باشد. جابجا کردن محل قرارگیری تیغه برش در یکی از محصولات شرکت گلاد، باعث شد تا این شرکت برای جلوگیری از خسارات فروش، محل آنرا به جای قبل بازگرداند.
4- پیام ساده و روشن در کنار ظاهر مینیمال
گاهی در فروشگاهها با تعداد زیادی از محصولات با مزایای مختلف برخورد میکنید که برند مشخصی ندارند، محصولاتی را خواهید یافت که ظاهر بیرونی عالی دارند ولی مشخص نیست که چه محصولی داخل بستهبندی قرار دارد. به عنوان مثال گاهی اوقات بستهبندی شوینده بهداشتی خریداری میکنید که ظاهری شبیه به آبمیوه دارد.
البته این وضوح در شناسایی محتوای بستهبندی در محصولاتی تجملاتی و لوکس تا حدودی میتواند متفاوت باشد ولی در سایر محصولات این عدم تشخیص محتوای بسته بندی میتواند خطای وحشتناکی در طراحی بستهبندی محسوب گردد.
بستهبندیها معمولا در قفسه فروشگاهها و فضای مجازی با یکدیگر رقابت میکنند. بنابراین انتقال پیام به سریعترین روش ممکن یک امر ضروری است. شلوغ کردن بستهبندی با اطلاعات زیاد میتواند بسیا خطرناک باشد به همین دلیل پیام آن باید مستقیم باشد. اغلب، این پیام محدود میشود به محصولی که به فروش میرسد، نام برند آن و نهایتا یک یا دو مورد در مورد فروش محصول.
یکی از ترندهای طراحی بستهبندی خلاقانه از سالهای گذشته تاکنون “مینیمالیسم” است؛ وقتی چیزی در اولین تلاش کار میکند، زمانی که URLهای وبسایت به راحتی به خاطر میآیند، یا اینکه بهجای یک وعده غذایی عجیب، فقط یک نیمرو ساده را دوست داریم. در دنیایی به پیچیدگی دنیای ما، سادگی مایهی لذت است. بنابراین، برای جذب مشتریان به یک محصول، با طراحی بسته بندی ساده به آنها نشان دهید که چقدر ساده است. طراحی مینیمال، ظریف و جذاب است.
اگر میخواهید مسیر سادگی را انتخاب کنید، همه چیز را ساده کنید: عناصر کمتر، الگوهای کاهشیافته و رنگهای کمرنگ باعث میشود یک محصول در قفسهای پر از هرج و مرج بسیار آرامتر به نظر برسد.
شما مجبور نیستید تا این حد فرا روید، اما توجه داشته باشید که چقدر این طراحی برای چشم شما جذابتر است. رنگ های کمی وجود دارد، بدون الگو، و متن بسیار کمی وجود دارد. اگرچه طراحی ساده است، اما همچنان می تواند پیام و اطلاعات مربوط به محصول را برای مشتری شفاف کند. اما وقتی صحبت از اطلاعات می شود، سعی کنید آنها را نیز حداقل نگه دارید. ما به عنوان مصرف کننده، زمانی برای توقف و خواندن هر خط متن نداریم. به عنوان یک طراح، مهم است که بدانید نکات اصلی در طراحی بسته بندی شما چیست. اغلب، نام محصول، نام برند و لوگو است.
5- اطمینان از جذابیت و جلوه داشتن بسته بندی
اگر طراحی بسته قرار است با سایر برندهای موجود در بازار رقابت کند، مهم است که طرحی تاثیرگذار و جلوه گر داشته باشد. اما لزوما به این معنا نیست که بستهای پر از رنگهای درخشان و نگارشهای بزرگ داشته باشیم. اگر سایر محصولات موجود در بازار را در نظر بگیرید و اینکه آنها چگونه به نظر میرسند، آنگاه میتوانید محصول خود را متمایز کنید. یه این معنا که فرمی متفاوت در بستهبندی راهی هوشمندانه برای نمایش محصول است و انتخاب رنگی متمایز و کمتر استفاده شده یا ترکیببندیهای نامتعارف نیز میتواند به این مساله کمک کند. درحالیکه مجال زیادی برای خلاقیت وجود دارد اما نباید ارزشهای متعارف یک صنعت را نادیده گرفت و مشتریان را دچار سردرگمی کرد. این امر بخصوص در مورد محصولات شیمیایی صادق است. بدلیل اینکه هیچ کسی نمیخواهد محصولی شیمیایی را خریداری کند که شباهت زیادی به محصولات خوراکی دارد.
6- صداقت در ظاهر و محتوا
از این مورد باید به سرعت عبور کنیم اما برخی اوقات برندها از مرز خلاقیت عبور میکنند و وارد حیطه بیصداقتی میشوند. از جنبه بصری گرفته تا نگارشی، اطمینان حاصل کنید که طراحی بسته بندی شما واضح و صادق است. در حالیکه تلاش می کنید محصول خود را در بهترین شرایط ممکن توصیف کنید اما باید بدانید که محصول و برند خوب نیازی به تحریف واقعیت ندارد. بعنوان مثال یکی از تولید کنندگان داروی نوروفن بدلیل اینکه ادعای برطرف کردن نوع خاصی از درد را بصورت نادرست روی بسته خود درج کرده بود 2 میلیون دلار جریمه شد.
طراحان بسته بندی و تولیدکنندگان همواره سعی می کنند که کاملترین تصویری را که قابل تصور است را از محصول بروی بسته بندی به نمایش بگذارند. به عنوان مثال یک کوکی خیس در شکلات را بروی بستهبندی به نمایش می گذارند در حالی که وقتی بستهبندی را باز میکنید تنها با بیسکویتی با طعمی شکلات مواجه میشوید. ویا اینکه ماست میوهای با انبوهی از قطعات گیلاس بروی بسته نشان میدهند در حالی که در واقعیت مقدار ناچیزی از قطعات میوه داخل ماست برمیخورید. با ده برابر بهتر نشان دادن تصویر محصول بروی بسته بندی به نسبت محصول واقعی داخل بسته بندی نه تنها باعث کاهش فروش محصول می شود بلکه باعث ایجاد ذهنیت بد و ناامیدی مشتری نسبت به برند میشود.
اینجاست که صداقت محصول تاثیر گذار خواهد بود.
مصرف کنندگان هیچگونه مخالفتی با محصول ساده و ارزان قیمت ندارند تا زمانیکه بدانند که چه چیزی را خریداری می کنند.البته مصرف کنندگان ارتقای چند درجه ظاهر محصول را توقع دارند ولی با تغییر کل ظاهر با محتوای بسته بندی، فریب دادن مشتری محسوب میشود. به عنوان یک طراح وظیفه شما این است که بستهبندی محصول را در بهترین حالت ممکن ارائه نمایید اما به خاطر داشته باشید که مصرف کنندگان سزاوار صادقانهترین نحوه ارائه و محصول هستند.
7- ضایعات کمتر، بستهبندی پایدارتر
کاهش ضایعات در بسته بندی یکی از مهمترین ملاحظات است. نه تنها بدلیل فضاری که از طرف مشتریان از جهت آلوده نکردن محیط زیست وجود دارد، بلکه بدلیل اینکه کاهش ضایعات بسته بندی، هزینه های تولیدی را کاسته و بهره وری را افزایش می دهد. راههایی که برای کاهش ضایعات می توان در نظر داشت عبارتند از:
– استفاده از مواد بازیافت شده به عنوان بخشی از بسته بندی خلاقانه
– کاهش وزن و ابعاد محصول و بسته آن
– تشویق مشتریان به استفاده مجدد از بسته بندی
– یافتن راههایی برای استفاده از دورریزهای بسته بندی است.
8- در نظر داشتن آیندهی برند و قابلیت توسعه
درحالیکه ممکن است شما تنها تولید یک محصول را شروع کرده باشید، اما اگر به گسترش محصولات خود در آینده میاندیشید ارزش این را دارد که به طراح بستهبندی خود این مساله را متذکر شوید. با درنظر گرفتن این مساله، زمانی که بخواهید یک طعم، رایحه یا نسخه جدیدی از محصول خود را رونمایی کنید، طراحی بسته بندی جدید میتواند به راحتی در ادامه طرح محصولات قبلی قرار بگیرد.
سازگاری بین محصولات تنها میزان شناختی که یک برند دریافت میکنیم را افزایش میدهد. به شرکت یا مشتری خود نشان دهید که این را درک می کنید. اگر در حال طراحی یک محصول مستقل هستید، این چیزی است که باید در نظر داشته باشید. آن محصول ممکن است برای همیشه مستقل نباشد و ضروری است برای محض اطمینان هم که شده است طراحی خود را قابل تنظیم کنید.
طراحی بسته بندی باید به نحوی باشد که کانسپت طرح قابلیت توسعه و تعمیم به محصولات هم خانواده و یا زیرشاخه برند را داشته باشد. به عنوان مثال شما بسته بندی جدیدی برای یک نام تجاری جدید آب سیب طراحی می کنید. و محصول از نظر شما و مشتریان شما بسیار مطلوب است و از فروش خوبی برخوردار می باشد. با این حال چند ماه بعد، تولید کننده تصمیم میگیرد که نوشیدنی با طعم گیلاس به همان برند اضافه نماید. بابررسی طرح موجود متوجه می شوید که طرح بسته بندی سیب به درد گیلاس نمی خورد و کاملا برای محتوای آبمیوه سیب طراحی شده است و قابلیت توسعه به آبمیوه دیگری ندارد.
برای اجتناب از این اتفاق باید بسته بندی محصول را به نحوی طراحی نمود که احتمال توسعه محصول در آینده را برای آن در نظر گرفت. این به این معناست که باید طراحی سیستماتیک بصری را برای بسته بندی محصول در نظر گرفت که قابلیت تبدیل شدن به خانواده محصولاتی که استایل فرمی و گرافیکی یکپارچه ای را داشته باشند.
9- کیفیت چاپ بستهبندی
پیش از اینکه طرح بسته بندی خود را نهایی کنید، ایده خوبی است که صحبت مختصری با یک ناظر چاپ داشته باشید و از چیزی که می خواهید داشته باشید، اطمینان حاصل کنید. برخی اوقات موانع خاصی در چاپ برخی طرحها وجود دارد یا هزینه بالایی برای برخی ایدهها وجود دارد. متخصصان چاپ همچنین میتوانند خطوطی را برای طراح شما ترسیم کنند تا برای طراحی بستهبندی از قبل دستورالعملی را در اختیار داشته باشد. این مسئله باید در ابتدای فرآیند طراحی در نظر گرفته شود تا اطمینان حاصل شود که تمام کار سخت شما به یک نتیجه عالی منجر میشود. کیفیت چاپ بسیاری از اوقات میتواند بعنوان یکی از مزیتهای رقابتی برای محصول شما عمل کند. با اینکه زندگی ما پر از بستهبندیهای گوناگون است. ما به ندرت درباره جزئیاتی که ما را به خرید یا عدم خرید یک کالا تشویق میکنند فکر میکنیم. این وظیفه بازاریابان و طراحان است که درتعامل با تولیدکنندگان، بستهبندیهایی فکر شده، مناسب برای استفاده کننده و تجربهای خوب را خلق کنند.
10- بررسی رقبا و سایر محصولات مشابه
ممکن است ایدههای واقعاً تازهای داشته باشید، اما مطالعه ایدههای رقابت همیشه ایده خوبی است. از فروشگاههایی که محصول شما در آنها فروخته میشود بازدید کنید و به مکان نمایش و ارائه آن نگاه کنید. بدانید که آیا محصول از چیزی آویزان شده است، روی قفسه ایستاده است یا در صف پرداخت به نمایش گذاشته میشود. در صورت امکان، به برندهای نمایش داده شده در کنار فضای خود توجه داشته باشید. ببینید چه نوع سبکی دارند، از چه موادی برای بستهبندی استفاده میکنند و بسته بندیها به چه اندازه باشند. دانستن رقابت نباید باعث شود که احساس ترس کنید. این باید باعث شود که شما برای انجام کاری که آنها انجام میدهند الهام بگیرید.
از دیدگاه مشتری، محصول هرگز به تنهایی و با جزئیات در داخل قفسه دیده نمیشود. دلیل آن فاصله خریدار با قفسههای فروشگاه است. آنچه که ما میبینیم چیدمانی واقعی و کلی از محصولات مختلف است. این روند تا زمانی که یک چیدمان توجه ما را جلب کند و نگاه ما به قفسه نزدیکتر شود، ادامه دارد. خرده فروشان این تفاوتها و تمایز محصولات را در قفسههای واقعی فروشگاه تحت عنوان” تاثیر قفسه” نامگذاری کردهاند که عامل تاثیرگذاری در فروش محصول به شمار میرود.
تاثیرات قفسه موضوعی است که شما برای ارزیابی طرح بستهبندی خود نیازمند بررسی و آزمایش آن در قفسههای فروشگاهی هستید. شما میتوانید این آزمایش را با قرار دادن محصول در در ردیف و ستونهای قفسه فروشگاه و گرفتن بازخورد از مشتریان و فروشندگان به دست بیاورید. گاها از نتایج این آزمایشها شگفت زده میشوید. در بعضی مواقع محصولی با ظاهری عالی وقتی در فروشگاه قرار میگیرد، به راحتی در میان محصولات پنهان میشوند. در حالی بسته بندیهایی با ظاهری سادهتر به راحتی در قفسهها دیده میشوند.
11- آزمایش و ارزیابی
به عنوان یک طراح، میدانید که کار شما هرگز کامل نیست. روشهای بینهایتی برای نمایش اطلاعاتی که در اختیار مصرفکنندگان قرار میدهید روی یک بسته وجود دارد. چندین ایده مختلف را مدلسازی کنید و خودتان به آنها نگاه کنید. کدام گزینه بیشتر برای شما و دوستانتان متمایز است؟ مهم است که نظرات دیگران را در اینجا دریافت کنید.
12- صحت و اعتبار
اصالت، شخصیت و قابلیت به یاد ماندن محصول هسته اصلی یک برند شاخص و طراحی بستهبندی محسوب میشود. این مسئله براحتی قابل فهم است که چرا صدها محصول در بازار با همدیگر در رقابتاند که بتوانند نظر مشتریان را به خود جلب نمایند. تنها راهی که بتوان برند خود را متفاوت معرفی کرد این است که برند، برندی معتبری محسوب شود. اعتبار در اصل مسئله خلاقیت و نوآوری است. مشاوره برای کسب اعتبار کاری کاملا دشوار محسوب میشود زیرا در حال حاضر مردم با تعداد زیادی از محصولات با برند، ظاهر و جذابیتهای متفاوت روبرو میشوند.
سعی کنید طراحی بسته بندی متفاوتی برای محصولات خود در نظر بگیرید که دارای استانداردهای بصری قوی باشد. به عنوان مثال اگر در طراحی بستهبندی باید از عکس محصولات استفاده کنید و بیشتر محصولات رقبا از ترکیببندی افقی استفاده کردهاند شما از ترکیببندی عمودی برای طراحی گرافیک استفاده کنید ویا اگر بیشتر طراحیها از ترند معاصر استفاده میکنند شما از طراحی با نگاه به گذشته (رترو دیزاین) استفاده کنید. سعی کنید شاخص و جسور باشید و در نگاه دیگران منبع الهام ایدههای خلاق و نوآور باشید.
13- کاربردی بودن
کاربردی بودن یا عملکرد بستهبندی به فرم، ابعاد و عملکرد ظرف یا استراکچر بستهبندی مربوط میشود و تنها به لیبل و سایر عناصر گرافیکی مربوط نمیشود. محصول هر چقدر از لحاظ عملکردی و قابلیت استفاده موفقتر باشد بیشتر فروش میرود. سس کچاپ هاینز زمانی که بطری را به نحوی قرار داد که وارونه استفاده شد میزان فروش آن سر به فلک کشید. کاربردی بودن فاکتوری است که بیش از همه از آن چشم پوشی میشود. به این دلیل که تولید کننده معمولا ترجیح میدهد از راهی که قبلا موفقیت به دنبال داشته برود، که این فرصت خلاقیت را از شما میگیرد. اما اگر به شما این امکان داده شد که طراحی بطری، جعبه یا ظرفی جدید را انجام دهید، همواره کاربردی بودن را در اولویت قرار دهید و به یافتن راهحل طراحی جهت سهولت استفاده، حمل و انبار بسته بندی فکر کنید. کاربردی بودن به تنهایی میتواند بسیاری از چالشهای طراحی را حل کند.
سخن آخر
غذایی که میخورید، آرایشی که میکنید، وسایلی که به طور روزمره از آنها استفاده میکنید و ویتامینهایی که هر روز صبح مصرف میکنید، همه در شیشهها، جعبهها و کیسههای کوچک پنهان شدهاند. طراحی بستهبندی یک محصول چیزی فراتر از تزئین است. این همه بخشی از تجربه مشتری است. به ما آموختهاند که کتابها را از روی جلدشان قضاوت نکنیم، اما وقتی نوبت به عادتهای خریدمان میرسد، تقریباً تمام کاری است که انجام می دهیم. در واقع، 72 درصد از مصرف کنندگان موافق بودند که طراحی بستهبندی می تواند بر تصمیم خرید آنها تأثیر بگذارد. این دقیقاً دلیلی است که یک طراح باید از طراحی بستهبندی در اطراف محصول استفاده کند. بستهبندی یک ابزار بازاریابی در درون خود است.
هر کسی میتواند محصولی را در یک جعبه مقوایی بیندازد و آن را بستهبندی کند. اما اگر قفسهای پر از جعبههای مقوایی دیدید، چه عواملی به شما کمک میکند که کدام جعبه را انتخاب کنید؟ طراحی بستهبندی، تمایز بین محصولات و برندهایی را که از آنها منحرف میشوند، آسان میکند.
طراحی بستهبندی خلاقانه نه تنها گرافیک، بلکه محفظه فیزیکی محصولی را که مصرفکننده خریداری میکند، ایجاد میکند. طراحی بستهبندی نه تنها برای خود محصول، بلکه برای کل شرکت بسیار مهم است، زیرا به ارائهای به یاد ماندنی از یک برند تبدیل میشود.
طراحی بسته بندی به راحتی میتواند باعث افزایش فروش، رضایت کاربران و موفقیت برند شود. تنها کافیست نیازها و محدودیتهای اصلی و واقعی پروژه، کاربران و بازار شناخته و به بهترین نحوه در طراحی به کار گرفته شود. شناخت مواد، دانش گرافیک، آگاهی از روشهای تولید و هزینهی آنها، شناخت کاربران و جامعهی هدف،آگاهی از چاپ و رنگها و … از مواردی هستند که تیم طراحی باید در نظر بگیرد. همانطور که در متن شرح داده شد طراحی بسته بندی فرآیندی تخصصی و پیچیده است که توسط تیمهایی متشکل از رشتههای مختلف انجام میشود. شما در مورد طراحی بسته بندی چه نظری دارید؟ به نظر شما نکات مهم در طراحی بسته بندی محصول چیست؟ برای ما در قسمت نظرات بنویسید.
پرسشهای متداول درباره بسته بندی
طراحی بسته بندی چیست؟
طراحی بسته بندی (Packaging Design)، به طور خیلی ساده و خلاصه، یعنی ساخت یک بخش خارجی برای محصولات. یک طراح بسته بندی، با استفاده از عناصری مانند رنگ، شکل، متن، مواد و بافت این بخش خارجی را ایجاد میکند.
چند نوع بسته بندی برای محصولات وجود دارد؟
بسته بندی محصولات سه نوع اصلی دارد که شامل نوع اول (اصلی یا اولیه)، نوع دوم ( فرعی یا ثانویه) و نوع سوم (ثالثیه) میشود. اکثر بسته بندیهایی که اطرافتان میبینید و یا به خاطر میآورید جزو گروه اول یا همان بسته بندی اصلی به حساب میآیند. آگاهی و استفاده درست از این سه نوع بسته بندی میتواند باعث صرفهجویی در هزینه و محافظت بهتر هنگام حمل و نقل شود.
بسته بندی پایدار چیست؟
بستهبندی پایدار، بستهبندیای است که مواد مورد استفاده در آن، به زمین و محیط زیست آسیب نرسانند. در واقع بستهبندی پایدار، باید از مادهای ساخته شدهباشد که قابل استفادهی مجدد باشد. همچنین مواد آن باید تجزیهپذیر باشند و خطرات و آسیبهای شیمیایی به همراه نداشتهباشند.
اهمیت ارگونومی در طراحی بسته بندی چیست؟
ارگونومی موجب بیشینهکردن تاثیرگذاری و راحتی استفاده کاربر از طریق کاهش سردرگمی و ناراحتی او تاثیر گذار است. همچنین میتوان گفت که ارگونومی باعث میشود تا بسته بندی متناسب با هر مصرف کننده باشد و طراحی ساختاری آن، جنبههای گوناگون فیزیکی، روانی و اجتماعی استفادهکننده را در ارتباط با بسته بندی حل میکند.
طراحی بسته بندی چگونه بر فروش تاثیر میگذارد؟
اهمیت بسته بندی به حدی مهم و تاثیرگذار است که حتی میتواند تنها هدف از خرید یک محصول باشد. یک طرح زیبا و پرطرفدار میتواند شروع یک برندینگ فوق العاده باشد و باعث شود سری دیگری از محصولات بعد از آن نیز همانقدر جذاب و محبوب به نظر برسند. بستهبندی زمانی که به برندینگ، بازاریابی و فروش محصول وارد میشود، با چند هدف متفاوت به کار میرود. یک بستهبندی هوشمندانه به جد میتواند سودآوری محصول را با اثرگذاری بر درک خریدار از محصول و برند، تحت تأثیر قرار دهد.
منابع
- Elkhattat, D., & Medhat, M. (2022). Creativity in Packaging Design as a Competitive promotional Tool. Information Sciences Letters, 11(1), 19.
- https://en.99designs.nl/blog/tips/ultimate-guide-to-product-packaging-design/
- https://industrytoday.com/the-importance-of-product-packaging-design/
- https://packhelp.com/what-are-packaging-fillers/
- https://packhelp.com/types-of-packaging/
- https://packhelp.com/eco-friendly-packaging-materials/
- https://blog.pack.ly/en/5-popular-structural-design-software-packaging/
- https://www.ardensoftware.com/products/impact-for-designers/
- https://www.agcad.co.uk/software/kasemake-packaging-design-software/
- https://www.shipbob.com/blog/unboxing-experience/
- https://thegood.com/insights/unboxing-experience/
- https://www.loopreturns.com/blog/what-makes-a-great-unboxing-experience/
- https://www.tylerpackaging.co.uk/what-is-sustainable-packaging-design/
- https://www.newprint.ca/blog/sustainable-packaging-design/
- https://en.99designs.it/blog/packaging-label/6-rules-of-great-packaging-design/
- https://learn.g2.com/packaging-design
- Matsui، Kanako. 2009. Influence of cultural difference on mobile user experience. Master‟s thesis؛ Finland، Jyväskylä، University of Jyväskylä ، Department of Art and Culture Studies، 2009
- Moalosi، Richie and Popovic، Vesna and Hudson، Anne and Kumar، Krishan Lall (2005) integration of culture within Botswana product design. In Proceedings 2005 International Design Congress، National Yunlin University of Science and Technology- Yunlin، Taiwan
- Piamont، D. Paul T؛ Abeysekera، John D. A؛ Ohlsson، Kjell؛ Understanding small graphical symbols:a cross-cultural study؛International Journal of Industrial Ergonomics 27 (2001) 399-404؛ 4.
- Razzaghi، Mohammad. Ramirez، Mariano(2009). Cultural affordance of products: coverage within industrial design education، Internatinal conference on engineering and product design education 10 & 11 september 2009، university of Brighton، UK
- Razzaghi، Mohammad ; Ramirez Jr، Mariano (2005); The influence of the designers’ own culture on the design aspects of products [Framework] ;
4 پاسخ
بسیار و مفید و جذاب بود خسته نباشید به تیم خفن ekasdesign موفق باشید و همیشه بدرخشید
ممنون از لطف و توجه شما 🙂
ممنون از محتوای مفیدی که تهیه کردین و تا حد زیادی جامع بود و کاربردی
ممنون از توجه شما