ممکن است دقت نکرده باشید، اما همه ما از محصولاتی استفاده می‌کنیم که ممکن است در ابتدا برای افراد دارای معلولیت طراحی شده باشند.
آیا می دانستید مسواک‌های برقی در ابتدا برای افرادی با قدرت و تحرک محدود ساخته می‌شدند؟ امروزه، آنها را می‌توان تقریبا در همه‌ی خانه‌ها پیدا کرد، زیرا دندانپزشکان به سرعت متوجه تأثیر آنها شدند و شروع به توصیه آنها به همه کردند. این تنها یکی از نمونه‌های متعدد طراحی فراگیر و سودمندی آن برای همه ماست.
اگر همه ما شروع به اتخاذ یک طرز فکر فراگیر برای ایجاد محصولات خلاقانه‌تر مانند این‌ها کنیم، چه؟ طبیعتاً تفکر فراگیر ما را وادار می کند تا فراتر از راه حل‌های بدیهی برای کشف راه حل‌های بهتر فکر کنیم. این نه تنها کار درستی است بلکه می‌تواند باعث رشد بی‌نظیر کسب و کار و توسعه فناوری شود. در این مقاله پاسخ سوال طراحی فراگیر چیست؟ را خواهیم دارد. اهمیت طراحی در طراحی محصول، طراحی بسته بندی و سایر حوزه‌های طراحی بررسی خواهیم کرد.
طراحی فراگیر چیست؟
طراحی فراگیر (Inclusive Design) به طراحی محصولات و محیط گفته می‌شود به گونه‌ای که بدون نیاز به سازگاری خاص و طراحی دوباره، برای اکثریت افراد جامعه قابل استفاده باشد. باید توجه داشت که طراحی فراگیر یک سبک طراحی نیست. هر جا که قرار است از یک محصول یا محیط به صورت عمومی استفاده شود طراحی می‌بایست بر طبق اصول طراحی فراگیر انجام گیرد.
طراحی فراگیر روشی است که طیف کاملی از تنوع انسانی را در نظر می‌گیرد، به آن می‌پردازد و از آن الهام می‌گیرد. این به معنای شامل‌کردن و یادگیری از افرادی با طیف وسیعی از دیدگاه‌ها است. ذهنیت فراگیر تنوع را در بر می‌گیرد و هدف آن یافتن راه‌حل‌های بسیاری برای مشکلات و جلوگیری از احساس طرد شدن کاربران بالقوه است.
طراحی فراگیر یا طراحی در دسترس (Accessible Design) با طراحی جهانی (Universal design) یکسان نیست. در حالی که طراحی فراگیر دسترسی را در نظر می‌گیرد، طراحی دسترس پذیر بر نیازهای افراد با هر نوع معلولیتی متمرکز است و هدف آن مطابقت با مجموعه‌ای از هنجارها و مقررات است. طراحی جهانی دسترسی را نیز در نظر می‌گیرد، اما هدف آن ایجاد یک راه‌حل واحد است که می‌تواند برای همه کاربران مفید باشد.
گرایش‌های دیگری در طراحی وجود دارند که معمولا به اشتباه معادل با طراحی فراگیر در نظر گرفته می‌شوند مانند barrier-free، accessible design، Assistive technology. این گرایش‌های طراحی در زمینه طراحی برای افراد ناتوان متمرکز شده‌اند و در آنها اغلب به صورت جداگانه و ویژه برای افراد ناتوان طراحی صورت می‌گیرد (به طور مثال سطح شیب‌داری که به ورودی جداگانه‌ای غیر از ورودی اصلی منتهی می‌شود). اما در طراحی همگانی، طیف وسیع‌تری از راه حل‌ها در نظر گرفته می شود تا به همه کمک شود، نه فقط برای معلولان و افراد ناتوان.
از سوی دیگر، طراحی فراگیر نه تنها افراد دارای معلولیت را در نظر می‌گیرد، بلکه افرادی را نیز در نظر می‌گیرد که از لحاظ تاریخی در یک زمینه خاص به حاشیه رانده شده‌اند، مانند جوامع LGBTQ+، افراد مسن، رنگین پوستان، زنان و مهاجران که در زمینه توانایی‌ها، سن، معلولیت، سبک، یادگیری، طبقه اجتماعی، جنسیت، تجارب زندگی، نژاد و قومیت، دین، جهت‌گیری‌های جنسی متفاوت هستند. به طور خلاصه:
طراحی جهانی: یک راه حل (طراحی) برای همه
طراحی در دسترس: حل نیازهای افراد دارای معلولیت
طراحی فراگیر: طراحی برای انواع مختلف افراد تا حد امکان
اهمیت طراحی فراگیر: چگونه کسب و کارها از طراحی فراگیر سود می برند
ممکن است فکر کنید، “ما دوست داریم طراحی فراگیر را اعمال کنیم، اما زمان و بودجه کافی نداریم یا اینکه مخاطب هدف ما افراد دارای معلولیت نیستند.” با این حال، طراحی فراگیر یک فعالیت درآمدزا است و همچنین یک مسئولیت اخلاقی و فرصت خلاقانه است. در اینجا چند دلیل وجود دارد که چرا فراگیر بودن باید یک اولویت تجاری باشد:
۱. کاهش هزینه و ریسک
به گفته دانشگاه کمبریج، درک طیف متنوع کاربران می‌تواند مشکلات پر هزینه و زمان‌گیر را در چرخه عمر توسعه محصول کاهش دهد. شناسایی مسائل قبل از مهندسی محصول و راه‌اندازی نیز می‌تواند هزینه‌های تغییرات ایجاد شده پس از طراحی مفهومی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و می‌تواند کارهای بعدی شما را راحت‌تر کند.
۲. گسترش بازار هدف
تحقیقات نشان می‌دهد که “بازار معلولیت” (Disability Market) در امریکا شامل 1.85 میلیارد نفر با 1.9 تریلیون دلار درآمد سالانه است. دوستان و خانواده آنها 3.4 میلیارد نفر دیگر را تشکیل می‌دهند. در مجموع در سطح جهانی، آنها بیش از 13 تریلیون دلار درآمد سالانه را کنترل می‌کنند که آن را به سومین اقتصاد بزرگ در سطح جهان تبدیل می‌کند و فاصله چندانی با اقتصاد چین ندارد.
به طور خلاصه، «گروه‌های اقلیت» به هر حال چندان جزئی نیستند. طراحی فراگیر محصول؛ شما را قادر می‌سازد تا از این بازار استفاده کنید و پایگاه کاربری خود را گسترش دهید. بیایید یک مثال درباره‌ی کتاب های صوتی بزنیم: کتاب‌های صوتی که ابتدا برای کمک به خوانندگان نابینا یا افراد با بینایی محدود طراحی شده‌اند، به صنعت 3.3 میلیارد دلاری تبدیل شده‌اند که با 24.4 درصد نرخ رشد سالیانه رشد می‌کند.
به طور همزمان، نادیده گرفته شدن حتی می‌تواند برای مخاطبان هدف شما اتفاق بیفتد. مهم نیست که کاربران شما چه کسانی هستند، به احتمال زیاد آنها نیز نوعی محرومیت را در زندگی خود تجربه کرده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین مثال‌هایی که باید در نظر بگیریم، پیری سریع جمعیت ما است. هر روز 10000 نفر 65 ساله می‌شوند. بسیاری از افراد ناتوانی‌های مرتبط با سن – جسمی یا شناختی – را تجربه می‌کنند و خواهند داشت. بنابراین محصولاتی که امروز می‌سازیم باید بتوانند حتی در سنین بالاتر برای ایجاد روابط پایدار با مصرف‌کننده تکامل یافته و برای ما مفید باشند.
۳. ایجاد تأثیر مثبت در جامعه
کسب و کارها دیگر نمی‌توانند تأثیر تجاری و اجتماعی خود را از هم جدا کنند. مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها برای متمایز کردن نام تجاری و رشد کسب و کار شما بیش از هر زمان دیگری مهم است. از مزایای آن می‌توان به شناخت بهتر برند، صرفه جویی در هزینه عملیاتی، افزایش فروش و وفاداری مشتری اشاره کرد.
مثال‌های بسیار خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه استقبال از طراحی فراگیر برای کسب‌وکار شما و جهان یک پیروزی است. به عنوان مثال، لاجیتک (Logitech) کیت بازی تطبیقی را ایجاد کرد تا در سال 2019 بازی را برای افراد دارای معلولیت در دسترس‌تر کند. واکنش مشتریان فوق العاده مثبت بود و محصول موفقیت چشمگیری داشته است. طراحی بازی لاجیتک ان را را فراگیرتر کرد، فروش را افزایش داد و شهرت لاجیتک را به عنوان پیشرو در تحول تکنولوژی تقویت کرد.
محصولات نوآورانه برای کاربران خاص (Extreme Users) تجربه استفاده از کالا و خدمات ما را برای همه کاربران بهبود می‌بخشد. دلیل دیگری که چرا طراحی برای «کاربران خاص» به جای «متوسط» سود متقابل را تضمین می‌کند، این است که می‌تواند الهام‌بخش نوآوری باشد.
وقتی به کاربران خاص اشاره می‌کنیم، افرادی را در انتهای منحنی استفاده از محصول/خدمت توصیف می‌کنیم. از آنجایی که آنها خارج از وسط و قله منحنی هستند، به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرند. طراحی برای کاربران خاص زمان بیشتری را طلب می‌کنند، زیرا آنها نیازهای متفاوتتری دارند. با این حال، به سرعت مشخص خواهد شد که نیازهای منحصر به فرد آنها در واقع می‌تواند برای طیف وسیع تری از کاربران مفید باشد.
کاربران خاص «کسانی هستند که در حاشیه یک چالش یا راه حل قرار دارند و به دلیل نیازها، دیدگاه‌ها یا اقدامات خاص خود می‌توانند بینش منحصر به فردی ارائه دهند». با حل مشکلات بیشتر از این قبیل، به طور بالقوه می‌توانید راه‌های جدیدی برای انجام کارها ابداع کنید و حتی بازارهای کاملاً جدیدی ایجاد کنید.
به این ترتیب، همدلی با کاربران خاص دروازه‌ای را به سوی جریان خلاق در تیم شما باز می‌کند. با فکر کردن در مورد این موقعیت‌ها، مردم به فکر کردن فراتر از راه حل‌های واضح و رسیدن به ایده‌های خلاقانه‌تر و هیجان انگیز‌تر سوق داده می‌شوند.
“گاهی اوقات، زمانی که می‌تواند طیف وسیعی از فرصت‌ها در طرفین وجود داشته‌باشد، خود را با گزینه‌های متوسط محدود می‌کنیم”
آیا می‌دانستید که یکی از اولین نمونه های ماشین تحریر برای کمک به افراد نابینا طراحی شده‌بود؟ در اوایل دهه 1800، پلگرینو توری برای دوستش یک ماشین تحریر کارساز ساخت. او نابینا بود و خواستار استقلال و حریم خصوصی بود و این چیزی بود که دستگاه به او داد.
۴. بهبود تجربه زندگی
شرکت‌ها باید به بهبود دسترسی برای افراد دارای معلولیت توجه داشته‌باشند و از اندازه بالقوه بازاری که می‌توانند از آن استفاده کنند آگاه باشند. ما همچنین می‌دانیم که طراحی فراگیر در درازمدت به نفع همه است، و رویکرد انسان محور در طراحی، تجربه کاربری بهتری را در سراسر جهان تضمین می‌کند.
می توان گفت مهمترین دلیل برای طراحی فراگیر این است که کار درستی است. مدل اجتماعی معلولیت می‌گوید که افراد به دلیل موانع موجود در جامعه معلول می‌شوند نه به دلیل شرایطشان. موانع ناشی از موانع فیزیکی، مانند دستشویی‌های غیرقابل دسترس، و نگرش‌های اجتماعی هستند، مانند فرض اینکه افراد دارای معلولیت نمی‌توانند کارهای خاصی را انجام دهند.
از جمعیت جهان، بیش از یک میلیارد نفر دارای معلولیت هستند. از این ناتوانی‌ها، بسیاری از آنها نامرئی، پنهان و یا در حال حاضر آشکار نیستند. ناتوانی‌های پنهان، مانند کم شنوایی و برخی بیماری های مزمن (در میان بسیاری از ناتوانی‌های دیگر)، بر نیازهای افراد از جامعه تأثیر می‌گذارد. فناوری دیجیتال، در بسیاری از موارد، زندگی افراد دارای معلولیت را متحول کرده است و حمایت، استقلال و ارتباط را فراهم کرده است. بدیهی است که افراد دارای ویلچر برای حرکت در دنیای فیزیکی به رمپ و آسانسور نیاز دارند. ما همچنین باید درک کنیم که افراد دارای معلولیت برای حرکت در فضای دیجیتال به فناوری در دسترس نیاز دارند.
مصرف کنندگان مارک‌هایی را ترجیح می‌دهند که یک هسته اخلاقی و پایدار را نشان می‌دهند. تقریباً دو سوم مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند محصولات و خدمات را از شرکت‌هایی خریداری کنند که هدفی را دنبال می‌کنند و از شرکت‌هایی که این کار را نمی‌کنند اجتناب می‌کنند.
اولویت‌بندی شیوه‌های طراحی قابل دسترسی حتی می‌تواند برند شما را به عنوان یک رهبر در حوزه ی فناوری قرار دهد. به عنوان مثال، اپل طراحی فراگیر را در خط مقدم تمام کارهایی که انجام می‌دهد حفظ می‌کند. مایکروسافت ویژگی های دسترسی را در محصولات اصلی و برنامه‌های ایجاد شده برای افراد نابینا و کم شنوا ایجاد می‌کند. هر دو برند به عنوان رهبران حوزه فناوری در نظر گرفته می‌شوند.
مطالعه بیشتر: طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری چیست؟ UI/UX
عوامل موثر بر تجربه کاربر در طراحی فراگیر
1. در دسترس بودن (Accessible)
طرح‌های دسترس‌پذیری که برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی است. این شامل کنار گذاشتن فرضیات در مورد توانایی‌ها و طراحی چیزهایی است که می‌توانند به روش‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، دکمه‌ای که صاف و هم سطح با یک سطح است، ممکن است برای فشار دادن آن به انگشت نیاز داشته باشد. اگر دکمه را طوری بیرون بیاورید که سه بعدی باشد، فرد می‌تواند آن را با یک قسمت بزرگتر بدن مانند زانو فعال کند.
2. همدلی در طراحی (Togetherness)
طراحی فراگیر به دنبال راه حل‌هایی است که برای همه مناسب باشد. به عنوان مثال، به جای ورودی ساختمان با پله‌های باریک و رمپ باریک ویلچر، کل ورودی ممکن است شیبی جذاب، بدون مانع و مینیمال باشد.
3. زبان (Language)
طرح‌هایی که شامل مسافرانی است که ممکن است به زبان محلی صحبت نکنند و افراد دارای اختلالات بینایی. اطلاعات ممکن است به صورت تصویری، متنی، صوتی و لمسی ارائه شود. به عنوان مثال، یک علامت هشدار با متن بزرگ با یک تصویر بصری و سنگفرش لمسی که می‌تواند اطلاعاتی مانند “خطر پیش رو” را به شخصی با عصا منتقل کند.
4. اتوماسیون (Automation)
حذف وظایف فیزیکی با خودکار کردن آنها. به عنوان مثال، یک درب اتوماتیک.
5. کنترل‌ها (Controls)
استفاده آسان از کنترل‌هایی که بدون ابهام و خطا هستند.
6. سفارشی سازی (Customization)
امکان سفارشی سازی طرح‌ها به هر شکل قابل تصور توسط کاربران. برخی از کاربران یک رابط کاربری ساده با گزینه‌های اساسی را ترجیح می‌دهند، برخی دیگر کنترل‌های قدرتمند و دقیق را می‌خواهند.
7. ایمنی (Safety)
ویژگی‌های ایمنی که افراد دارای معلولیت، افراد مسن، کودکان و استفاده‌های مختلف از فضا مانند دوچرخه سواران در یک جاده را در نظر می‌گیرد.
بایدها و نبایدهای طراحی فراگیر
چه در حال طراحی یک محصول یا خدمات فیزیکی یا دیجیتالی باشید، این توصیه‌ها به شما کمک می‌کند رویکردی همدلانه و کاربر محور داشته باشید:
- به جای ماندن در محدوده کاربران متوسط، نیازهای گروه‌های اقلیت را در بین مخاطبان هدف خود بررسی کنید.
- موارد استفاده فرضی را تصور کنید. شناسایی کنید که یک کاربر برای تعامل با محصول شما به چه توانایی‌هایی نیاز دارد. چه موانعی ممکن است ایجاد شود؟ اگر بازوی کاربر شما بشکند، آیا محصول شما همچنان کار می‌کند؟ آیا می‌توانند تحت استرس از آن استفاده کنند؟ آیا آنها می‌توانند از آن در تاریکی استفاده کنند؟ به عنوان یک تمرین اولیه، سعی کنید تصور کنید که استفاده از محصول شما برای یک فرد معلول چگونه خواهد بود.
- هنگام طراحی برای یک کاربر خاص، به این فکر کنید که چگونه این کاربر در طول زمان تغییر خواهد کرد. حوادث و پیری اجتناب ناپذیر است.
- مخاطبان هدف خود را به یک نفر در یک گروه هدف محدود نکنید. به دنبال کاوش و همدلی با انواع کاربران باشید. گسترش چشم اندازها شما را وادار می‌کند تا برای راه‌حل های خلاقانه‌تر و انسانی تر فکر کنید.
- کسب و کار خود را مشاهده کنید و به محصولات یا شیوه‌هایی فکر کنید که به دلیل تفکر طراحی فراگیر وجود دارد.
- از داشتن ذهنیت ابرقهرمانی بپرهیزید. احساس ترحم و کلیشه ای بودن نسبت به گروه‌های اقلیت با فراگیر بودن یکسان نیست. روی شناخت کاربر و گوش دادن واقعی به نیازهای او تمرکز کنید.
- از تصمیم گیری بر اساس فرضیات خودداری کنید. مهم نیست که یک تیم طراحی چند سال تجربه داشته باشد، آنها ممکن است تجربه زندگی یک فرد دارای معلولیت، از یک گروه اقلیت یا خارج از آنچه متوسط نامیده می‌شود را نداشته باشند.
- از پایبندی به الگوهایی که به سایر مشاغل اجازه رشد داده است خودداری کنید. برای تغییر و سود واقعی کاربران خود تلاش کنید.
جامعه هدف در طراحی فراگیر و کاربر متوسط (Average User) چیست؟
اگر فکر می‌کنید چیزی به نام «کاربر متوسط» وجود دارد، دوباره فکر کنید. در دهه 1950، نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) نگران افزایش سقوط هواپیما بود. با وجود پیشرفت در فناوری ایمنی، تصادفات در حال افزایش بود. پس از تحقیق و تجزیه و تحلیل بسیار، آنها به این نتیجه رسیدند که کابین خلبان برای تمامی خلبان ها به یک اندازه بود.
این به سال 1926 برمی گردد، در طول اولین استانداردسازی کابین خلبان هواپیما طراحان کابین خلبان را بر اساس آنچه به عنوان “متوسط” قد و وزن یک خلبان در آن زمان دیده می‌شد، ساختند و یک طرح استاندارد و ثابت ایجاد کردند. در سال 1950 نیروی هوایی آمریکا (USAF) به سرعت اندازه گیری‌ها را از 4063 خلبان جمع آوری کرد و متوجه شد که هیچ یک از آنها با تمام 10 پارامتر کاربر متوسط از مطالعه اصلی مطابقت نداشت. راه حل ساده بود. آنها ایده کاربر متوسط را پشت سر گذاشتند. طراحی جدید این امکان را فراهم کرد که صندلی‌ها به روش‌های مختلف تنظیم شوند، که به طور چشمگیری میزان تصادف را کاهش داد و فرصت خلبانی را برای افراد بیشتری فراهم کرد.
حتی امروزه، کسب‌وکارها تلاش می‌کنند تا محصولاتی را بسازند که بتوانند به تعداد بیشتری از مردم بفروشند و آنها را طعمه همان افسانه «کاربر متوسط» می‌کند. در نهایت، هرچه تنوع تجربیاتی که هنگام طراحی در نظر می‌گیریم بیشتر باشد، محصول بیشتر می‌تواند برای همه کاربران سودمند باشد.
همه دائما در حال تغییر هستند. شاید دیشب به اندازه کافی نخوابیده‌اید. یا شاید اسیب دیده‌اید. با طراحی فراگیر، شانس بیشتری برای بهره مندی از کاربران در حین تغییر و نه فقط در موقعیت‌های “ایده آل” داریم.
درک ناتوانی‌های دائمی، موقت و موقعیتی
همه ناتوانی‌ها دائمی نیستند. آنها را می توان به سه دسته تقسیم کرد: دائمی، موقت و موقعیتی.
ناتوانی‌های دائمی در طول زمان تغییر یا بهبود نمی‌یابند. به عنوان مثال، فردی که نابینا به دنیا آمده یا بینایی خود را در تصادف از دست داده است، ناتوانی دائمی دارد که نمی‌تواند به طور مستقل رانندگی کند. ناتوانی‌های موقت ناتوانی‌هایی هستند که در طول زمان تغییر یا بهبود می‌یابند. زمان عامل اصلی است؛ مانند بهبودی پس از شکستگی پا.
درک ناتوانی‌های موقعیتی کمی دشوارتر است و بنابراین اغلب نادیده گرفته می‌شود. معمولاً به آنها به عنوان ناتوانی اشاره نمی‌کنند، اما سناریوهایی هستند که در آن فرد ممکن است به امکاناتی مشابه با معلولیت دائم یا موقت نیاز داشته باشد. این نیازها وابسته به زمان نیست، بلکه به موارد خاصی مربوط می‌شود. به عنوان مثال، تصور کنید رانندگانی که حواسشان پرت شده است به پیامی از طریق تلفن خود پاسخ می‌دهند و مانع از آن می‌شوند که به جاده نگاه کنند.
همه ما قبلاً در زندگی خود ناتوانی موقعیتی را تجربه کرده‌ایم و از محصولاتی بهره برده‌ایم که برای افراد دارای معلولیت دائم یا موقت طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، اگر در مترو هستید، هدفون خود را فراموش کرده‌اید و می‌خواهید ویدیویی را در تلفن خود تماشا کنید، به طور موقعیتی نسبت به محتوای گوشی خود ناشنوا بوده‌اید. در این مورد، شما از زیرنویس‌هایی که به‌طور خودکار برای افراد ناشنوا و کم‌شنوا برای کمک به درک ایجاد شده‌اند، بهره می‌برید.
طراحی فراگیر در حوزه‌های مختلف طراحی صنعتی
الف: طراحی UI و UX با رویکرد فراگیر
در دهه جدید در دنیای طراحی تمرکز زیادی بر روی طراحی فراگیر است. این بدان معنی است که متخصصان UI و UX در سراسر صنعت فناوری به طور چشم گیری به سمت ایجاد محصولات و تجربیاتی که واقعاً فراگیر هستند جذب شده‌اند. اگر در دنیای طراحی UX تازه کار هستید، تصور نکنید که طراحی فراگیر یک «موضوع پیشرفته» است! چه در حال طراحی یک صفحه ورود به سیستم، یک تجربه جستجو، یک فرآیند خرید، یا هر چیز دیگری که بتوانید تصور کنید، اگر کاربران شما احساس کنند که در طراحی محصول یا خدمات شما کنار گذاشته شده‌اند، احتمالاً به طور کامل آن را رها می‌کنند؛ و طراحی فراگیر یکی از تاثیرگذارترین و موثرترین راه‌های بهبود تجربه استفاده کاربران با هر هویت، پیشینه یا تجربه از محصولات و خدمات است.
به عنوان یک طراح UI و UX، شما قدرت شکل دادن به چیزها را برای تغییر ماهیت و جهت یک پروژه دارید. این یک مسئولیت بزرگ است و به این معنی است که شما توانایی تأثیرگذاری بر تصمیمات طراحی را دارید به نحوی که به نفع افرادی باشد که اغلب نادیده گرفته می‌شوند یا نادیده گرفته شده‌اند.
در واقع، هرکسی که در طراحی یک محصول دیجیتال مشارکت دارد مسئول تأثیر اجتماعی راه حل‌هایی هستند که ارائه می‌دهند و تصمیماتی که می‌گیرند. به همین دلیل است که درک دامنه و پیچیدگی طراحی فراگیر برای متخصصان مشتاق فناوری ضروری است.
افراد دارای معلولیت، اقلیت های جامعه آماری و به طور بالقوه هر کاربر (از جمله خودمان) می‌توانند در تعامل با یک محصول دیجیتالی طرد شوند و می‌کنند. تجارب کاربری منفی، طردکننده و تبعیض آمیز به اشکال مختلفی وجود دارد، از جمله:
- ممنوعیت دسترسی
- تجارب تحقیرکننده در مورد هویت کاربران
- ناخواسته قرار گرفتن در معرض اطلاعات حساس
- تجربیات ناامید کننده
با در نظر گرفتن این موضوع، یکی از راه‌هایی که می‌توانیم یک رویکرد طراحی فراگیر را تعریف کنیم، این است که بگوییم این رویکرد باید راه‌حل‌هایی را ارائه کند که نه‌تنها دسترسی به آنها آسان است، بلکه باعث می‌شود مردم احساس استقبال، امنیت و ارزشمندی کنند.
مثال هایی از طراحی UI و UX با رویکرد فراگیر
1. انتخاب زبان و دسترسی در اپلیکیشن توییتر
تقریباً یک سال است که توییتر به کاربران اجازه می‌دهد زبان‌هایی را که صحبت می‌کنند شناسایی کنند، سپس زبان‌هایی را که دوست دارند توییت‌ها را با آنها ببینند، انتخاب کنند.
این قابلیت پیام‌ها را ترجمه نمی‌کند، بلکه به شما امکان می‌دهد توییت‌ها را مشاهده کنید و کاربرانی را پیدا کنید که محتوای آنها در ابتدا به آن زبان‌ها منتشر شده است.
این قابلیت با نشان دادن اینکه زبان اول همه انگیلسی نیست و اجازه دادن به دیدن محتوایی که مخاطب میخواهد شبکه UX را بهتر می‌کند. همچنین ترند‌ها و توییت‌ها را در مناطقی که هم زبان آن توییت‌ها نیست هم گسترش می‌دهد.
علاوه بر گزینه‌های زبان، این شبکه اجتماعی یک پنل کامل نیز دارد که به قابلیت دسترسی در تنظیمات حساب کاربری اختصاص داده شده است. حتی گزینه های مختلفی هم برای موبایل و هم برای دسکتاپ وجود دارد زیرا نحوه تعامل ما با این دستگاه ها بسیار متفاوت است.
در نسخه موبایل، خواهید دید که کاربر می‌تواند گزینه‌های مختلف را انتخاب کند تا استفاده از برنامه را برای او آسان‌تر کند و حتی صداهای صوتی را برای خواندن توییت‌ها فعال کند. همچنین می‌تواند سرعت تغییر عناصر گرافیکی و صفحات مختلف را کاهش و کنتراست رنگ را افزایش دهد.
2. طراحی UI و UX خودرو با رویکرد فراگیر
راه‌های زیادی برای استفاده از طراحی فراگیر برای ایجاد تجربه‌های رانندگی ایمن‌تر، راحت‌تر و شخصی‌سازی شده وجود دارد. این تمرکز ما زمانی بود که مفاهیم مربوط به سیستم ماشین-انسان را در خودرو ایجاد کردیم که زندگی کاربران با ناتوانی‌های دائمی، موقت یا موقعیتی را بهبود می‌بخشد.
همانطور که نشان داده شده است، از یک ویژگی طراحی خودرو، افراد زیادی می‌توانند بهره‌مند شوند. فردی که دارای یک بیماری دائمی مانند آرتروز است، می‌تواند از یک صندلی گرم که درد مفاصل را تسکین می‌دهد، بهره‌مند شود. به همین ترتیب، زنی در آخرین مرحله بارداری که می‌تواند به طور موقت از کار افتاده در نظر گرفته شود، می‌تواند از درد کمر تسکین یابد. در نهایت، کسی که میخواهد در یک روز سرد به سادگی خود را گرم کند، می‌تواند سود ببرد. آنچه واضح است این است که یک مزیت برای همه وجود دارد.
به همین ترتیب، یک فرد کم بینا می‌تواند از حسگرهای مجاورتی که هشدارهای بینایی و شنوایی متمایز ایجاد می‌کنند، بهره‌مند شود، رانندگان نزدیک بین که عینک خود را در خانه فراموش کرده‌اند یا راننده‌ای که مسیرهای GPS را بررسی می‌کند نیز می‌تواند از این نوع هشدارها به دلیل موقعیتی و موقتی بودن ناتوانی بینایی آنها از این حسگرها بهره‌مند شود.
یا ممکن است برخی افراد عکس العمل کندتری داشته باشند. فعال کردن ترمزهای خودکار زمانی که خودرو در فاصله معینی از ماشین جلویی قرار دارد می‌تواند از برخورد جلوگیری کند. اکثر جوانان سالم به این کمک نیاز ندارند. با این حال، اگر شخصی شب قبل به اندازه کافی نخوابیده باشد یا شاید با کودکی که گریه می‌کند سر و کار داشته باشد، می‌تواند از اقدامات ایمنی خودکار اضافی که به کاهش تأثیر حواس پرتی در رانندگی کمک می‌کند، بهره‌مند شوند.
با نگاهی به تحرک محدود، می‌توانیم ببینیم که چگونه ترمز دستی برقی می‌تواند به افرادی که دست خود را از دست داده‌اند کمک کند. به طور مشابه به افرادی که ممکن است با اسیب فیزیکی محدوده ی تحرک آنها کاهش یافته است، کمک می‌کند. یا شاید راننده‌ای که فقط یک نوشیدنی در دست دارد و به کمک کمی نیاز دارد. هر شرایطی که باشد، برای مردم مفید است.
در نهایت، یک فرد ناشنوا می‌تواند از داشبوردی با هشدارهای بصری واضح بهره‌مند شود. یک مثال تاثیرگذار، تشخیص آژیر اضطراری و اطلاع دادن به رانندگان با یک نشانه بصری است. یعنی توجه فردی که ناشنوا است یا به موسیقی گوش می‌دهد می‌تواند با این نوع هشدارها جلب شود.
ب. طراحی بسته بندی با رویکرد طراحی فراگیر
بسته‌بندی یکی از مواردیست که همه افراد جامعه در طول روز به طور مداوم با آن در ارتباط هستند و وجود افراد با توانایی مختلف در جامعه که مهارت ها و تجربیات متفاوتی دارند لزوم توجه به این نکته را که بسته‌بندی باید به نحوی طراحی شود که با نیاز های مختلف افراد جامعه تطابق داشته باشد را بیش از پیش مشخص می کند.
طراحی فراگیر برای بسته‌بندی‌های استاندارد اعمال می‌شود. این طراحی بسته‌بندی به طور تخصصی فقط برای افراد مسن یا بازارهای تخصصی نیست. بلکه در مورد آسان‌تر کردن بسته‌بندی‌های روزمره برای باز کردن و استفاده است تا فردی که مبتلا به آرتروز است بتواند بدون نیاز به خرید وسیله‌ای خاص برای چسباندن به درب، یک شیشه طراحی شده را باز کند. یک فرد مسن‌تر می‌تواند دستورالعمل‌های کنار بسته را بدون نیاز به استفاده از ذره‌بین بخواند. به عنوان مثال، افرادی که بینایی متوسطی دارند در نور اشپزخانه کم نیز بتوانند دستورالعمل‌ها را بخوانند.
با این حال، طراحی فراگیر همچنین تشخیص می‌دهد که محدودیت‌هایی برای این رویکرد وجود دارد. ممکن است عملاً امکان دسترسی به یک بسته‌بندی برای کل جمعیت وجود نداشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است نتوان باز کردن درب شیشه را به اندازه کافی آسان کرد که فردی با دستان بسیار ضعیف بتواند آن را بچرخاند، در حالی که هنوز مهر و موم کافی برای تازه نگه‌داشتن غذا وجود داشته باشد. ممکن است فضای روی بسته‌بندی برای چاپ دستورالعمل ها به اندازه کافی بزرگ نباشد تا فردی با اختلالات شدید بینایی بتواند آنها را بخواند.
مقوله بسته بندی محصولات غذایی از دیدگاه طراحی فراگیر را از جنبه های مختلف مانند خرید، انبار کردن، باز کردن، استفاده، بستن پس از مصرف و غیره می توان مورد مطالعه قرار داد که در جایگاه خود نیاز به بررسی و شناخت نیازها و توانایی‌های مصرف‌کنندگان دارد و نتایج به دست آمده می‌تواند به عنوان راهکاری در طراحی بسته‌بندی محصولات به کار رود.
مطالعه بیشتر: طراحی جعبه بسته بندی: نکات طراحی کارتن و جعبه بسته بندی محصول
مثال‌های از طراحی فراگیر در بسته‌بندی‌ها
1. تیوپ خمیردندان مخصوص بیماران مبتلا به آرتروز
شرکت GSK در کمپانی دارویی صنعتی، کرم‌های تسکین درد، در تیوپ‌هایی عرضه می‌شود که به‌طور خاص طراحی شده‌اند تا درپوش آن توسط افرادی که از آرتروز رنج می‌برند باز شود. این کار باعث شده که باز کردن درب این تیوپ برای همه راحت باشد.
2. بسته‌بندی کوکو پاپس Kellogg
Kellogg’s طرح جدیدی از جعبه آزمایشی تولید کرده است که حاوی یک کد چاپی بزرگ است که مشتریان می‌توانند با گوشی هوشمند خود اسکن کنند و سپس اطلاعات مواد تشکیل دهنده و آلرژیک را برای شما می‌خواند.
این جعبه‌ها پس از تحقیقات انجام شده روی افراد نابینا ساخته شده‌اند که نشان می‌دهد 90 درصد از افراد نابینا و کم بینا خواندن اطلاعات روی بسته‌بندی مواد غذایی را دشوار یا غیرممکن می‌دانند. در صورت موفقیت، این شرکت امیدوار است که طرح‌های جعبه غلات خود را به روز کند تا از این فناوری استفاده کند.
3. بسته بندی ژله میوه‌ای SPC استرالیا
بسته‌بندی به گونه‌ای طراحی شده است که برای همه مصرف کنندگان، از جمله افرادی که مهارت‌های حرکتی و قدرتی کمتری دارند، قابل دسترسی باشد.
تقریباً 95٪ از جمعیت می‌توانند بسته را بدون ابزار باز کنند، زیرا زبانه‌ی بزرگ و نیروی باز کردن کم به مصرف کنندگانی که ناتوانی یا کم‌توانی دارند این امکان را می‌دهد تا به راحتی محصول را باز کنند. بسته‌بندی با کنتراست بالا و ساده نیز به دست‌آوردن اطلاعات محصول را بسیار آسان می‌کند.
4. بسته‌بندی محصولات آمازون
آمازون در صدد این است که بسته‌بندی‌های خود را برای تجارت الکترونیک نوآوری کرده و بهبود بخشند و ضایعات و هزینه‌ها را در سراسر زنجیره تامین کاهش دهد. این امر نیاز به اتصالات پیچیده و نوارها را کاهش می‌دهد و به دلیل جایگزینی آنها با مواد 100٪ بازیافتی، آسیب کمتری برای محیط زیست به دنبال دارد.
نوارهای باز کردن جعبه و مواد اطراف آن، حس منحصر به فرد خود را دارند و باز کردن بسته بندی ساده است. در طول همه‌گیری کووید-19، تجارت الکترونیک تقریباً برای همه کسب و کارها اهمیت بیشتری پیدا کرده است؛ به این معنی که بسته‌بندی جامع و در دسترس برای تجارت الکترونیک یک الزام است.
ج. طراحی محصول با رویکرد فراگیر
طراحی فراگیر برای برابری اجتماعی ضروری است و در عین حال برای کسب و کارها نیز مفید است. با پیروی از بهترین شیوه‌های طراحی فراگیر، شرکت‌ها به افراد بیشتری اجازه می‌دهند از محصولات آنها استفاده کنند. این منجر به تجربیات بهتر برای همه می‌شود؛ زیرا تعداد کمتری از مردم کنار گذاشته می‌شود، رضایت کاربر را بهبود می‌بخشد و رشد شرکت را افزایش می‌دهد. وقتی صحبت از دسترسی به میان می‌آید، پیش‌بینی‌های جدید نشان می‌دهد که هزینه عدم انطباق حدود سه برابر بیشتر از هزینه رعایت آن است.
مثال‌هایی از طراحی محصول با رویکرد فراگیر
1. لوازم جانبی تطبیقی مایکروسافت
اخیراً، مایکروسافت مجموعه جدیدی از لوازم جانبی مانند ماوس و صفحه کلید را معرفی کرد که برای دسترسی بیشتر افراد مبتلا به اختلالات فیزیکی به فناوری طراحی شده است. لوازم جانبی تطبیقی جدید مایکروسافت علاوه بر اینکه استفاده از رایانه را برای افراد بیشتری آسان می‌کند، از افزونه‌های چاپ سه بعدی پشتیبانی می‌کند تا مصرف کنندگان بتوانند هر‌قطعه را بر‌اساس نیازهای خاص خود سفارشی کنند و تنظیمات ایده آل خود را ایجاد کنند.
2. چمدان راهنما برای افرادی که دارای اختلالات بینایی هستند
چمدان راهنما یک همسفر برای افرادی است که دارای اختلالات بینایی هستند تا در هنگام عبور از فرودگاه‌ها و معابر شهری به آنها کمک کند. این چمدان که توسط Cheolsu Park طراحی شده است، دارای قابلیت خودران است که به کمک چهار دوربینی که دائماً کل محیط اطراف را اسکن می‌کنند، دارای این قابلیت خودرانی می‌باشد. سپس اطلاعات جمع‌آوری‌شده از طریق نوار بریل روی دسته برای کاربران ترجمه می‌شود تا به آنها اطلاع داده شود که به یک تقاطع، راهرو یا ورودی نزدیک می‌شوند.
کانسپت چمدان راهنما می‌تواند به افزایش قابل توجه توانایی‌های افراد دارای اختلالات بینایی کمک کند تا بتوانند آزادانه سفر کنند، بدون اینکه نیازی به احساس نگرانی در مورد یافتن راه خود در یک محیط جدید داشته باشند.
سخن آخر
تغییر به سمت یک ذهنیت فراگیر فوری نیست. درک طراحی فراگیر به تمرین، ثبات و زمان نیاز دارد. با این حال، شروع بسیار ساده است. سعی کنید محیط اطراف خود را زیر سوال ببرید و به این فکر کنید که کدام محصولات، پلتفرم‌ها و خدمات شامل چه مواردی هستند. هنگام کار با تیم‌های طراحی، فراتر از کاربر «متوسط» فکر کنید. کاربران «متوسط» برای تعامل با محصول شما به چه توانایی‌هایی نیاز دارند و اگر یکی از آنها را از دست بدهند چه اتفاقی می‌افتد؟
شمول از جایی شروع می‌شود که خودخواهی به پایان می‌رسد. گسترش دامنه تحقیقات طراحی و پذیرش جامعیت نه تنها به نفع مشتریان بالقوه شما خواهد بود، بلکه کسب و کار شما را نیز ارتقا می‌دهد و شرکت شما را از دیگران متمایز می‌کند. دید وسیع‌تری داشته باشید. فراتر از یک کاربر معمولی فکر کنید. محصولاتی واقعا جامع و فراگیر بسازید که باعث موفقیت برند شما شود.
طراحی فراگیر چیست؟
طراحی فراگیر به طراحی محصولات و محیط گفته می‌شود به گونه‌ای که بدون نیاز به سازگاری خاص و طراحی دوباره، برای اکثریت افراد جامعه قابل استفاده باشد. باید توجه داشت که طراحی فراگیر یک سبک طراحی نیست. بلکه روشی است که طیف کاملی از تنوع انسانی را در نظر می‌گیرد، به آن می‌پردازد و از آن الهام می‌گیرد. این به معنای شامل‌کردن و یادگیری از افرادی با طیف وسیعی از دیدگاه‌ها است.
تفاوت طراحی فراگیر با طراحی جهانی و در دسترس چیست؟
طراحی فراگیر یا طراحی در دسترس (Accessible Design) با طراحی جهانی (Universal design) یکسان نیست. در حالی که طراحی فراگیر دسترسی را در نظر می‌گیرد، طراحی دسترس پذیر بر نیازهای افراد با هر نوع معلولیتی متمرکز است و هدف آن مطابقت با مجموعه‌ای از هنجارها و مقررات است. طراحی جهانی دسترسی را نیز در نظر می‌گیرد، اما هدف آن ایجاد یک راه‌حل واحد است که می‌تواند برای همه کاربران مفید باشد.
طراحی فراگیر کدام جنبه‌های طراحی بسته بندی را در بر می‌گیرد؟
مقوله بسته بندی محصولات غذایی از دیدگاه طراحی فراگیر را از جنبه های مختلف مانند خرید، انبار کردن، باز کردن، استفاده، بستن پس از مصرف و غیره می توان مورد مطالعه قرار داد که در جایگاه خود نیاز به بررسی و شناخت نیازها و توانایی‌های مصرف‌کنندگان دارد و نتایج به دست آمده می‌تواند به عنوان راهکاری در طراحی بسته‌بندی محصولات به کار رود.
چرا در طراحی فراگیر کاربران خاص را مد نظر قرار می‌دهیم؟
محصولات نوآورانه برای کاربران خاص (Extreme Users) تجربه استفاده از کالا و خدمات ما را برای همه کاربران بهبود می‌بخشد. دلیل دیگری که چرا طراحی برای «کاربران خاص» به جای «متوسط» سود متقابل را تضمین می‌کند، این است که می‌تواند الهام‌بخش نوآوری باشد.
