طراحی صنعتی چیست؟ هرآنچه باید درباره طراحی صنعتی بدانید

طراحی صنعتی چیست؟

طراحی صنعتی فرآیندی از طراحی است که بر روی محصولاتی اعمال می‌شود که برای تولید انبوه برنامه ریزی می‌شوند. با این شاخصه اصلی که فرآیند طراحی بصورت کاملا مجزا از فرآیند تولید انجام می‌شود. عمل خلاقانه‌ای که برای تعیین و تعریف فرم یک محصول پیش ازعمل تولید فیزیکی آن صورت می‌گیرد که معمولا فرآیندی کاملا تکراری و حتی اتوماتیک است. قایل شدن جدایی بین طراحی و تولید، تفاوت اصلی طراحی صنعتی با طراحی و تولید صنایع دستی است که در آن عملیات ساخت محصول دقیقا در زمان طراحی آن صورت می‌گیرد.

تمامی محصولات صنعتی نتیجه یک فرآیند طراحی هستند اما طبیعت این فرآیند می‌تواند در فرم‌های گوناگون و تیم‌های گوناگون انجام شود. می تواند با تاکید بر خلاقیت ذاتی انجام شود یا با تاکید بر تصمیم گیری‌های حساب شده علمی. می‌تواند الهام گرفته شده از عوامل گوناگون مانند مواد و متریال، شیوه تولید، فرآیند، استراتژی کسب و کار متفاوت و یا نشات گرفته از رویکردهای گوناگون اجتماعی، تجاری یا زیباشناسانه باشد. نقش طراحان صنعتی خلق و اجرای راه‌حل‌های طراحی برای حل مشکلات فرمی، عملکردی، ارگونومیکی، بازایابی، توسعه برند و فروش است.

تاریخچه طراحی صنعتی

برای دهه‌های متوالی پیش از ظهور طراحی صنعتی، تخصص‌های فنی و تولیدی در دستان استادکارانی بود که فرم محصولات، بر اساس مهارت شخصی و دانش سنتی که به آن‌ها رسیده بود و تجاربی که زیر نظر استادان خود داشتند تعیین می‌کردند.

اداره کار که مسئولیت تعریف زیر ساخت فعالیت طراحی صنعتی را به عهده داشت، ریشه در دوره پیش‌صنعتی داشت. رشد داد و ستد در قرون وسطی منجر به ظهور کارگاه‌های بزرگ در شهرهایی مانند فلورانس، ونیز، نورنبرگ و نروژ شد. فشار رقابت در اوایل قرن شانزدهم منجر به ظهور کتاب‌های الگو در ایتالیا و آلمان شد؛ مجموعه‌ای از فرم‌ها و موتیف‌های تصویرسازی و حکاکی شده تزئینی که می‌توانست برای طراحی طیف گسترده‌ای از محصولات و پیش از تولید آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از ترسیم برای طراحی، برای اولین بار توسط یک معمار و کشتی ساز ایتالیایی در دوران رنسانس انجام شد.

در قرن هفدهم میلادی میزان حمایت هنری از بناهای مهم شاهانه در شهرهایی مانند فلورانس، منجر به رشد عملیات های بزرگ تولیدی توسط دولتی در پاریس شد. در آنجا تیم‌هایی متشکل از صدها استادکار مانند متخصصان هنری، دکوراتورها و کنده‌کاران، محصولات دکوراتیو بسیار متنوعی را تولید می‌کردند. با این وجود برای سالیان طولانی کیفیت فرمی و هنری محصولات هم‌چنان در دستان استادکاران بود اما با افزایش حجم تولید این روند تغییر کرد.

ظهور طراحی صنعتی بصورت مستقیم با انقلاب صنعتی و مکانیزه شدن سیستم‌های تولیدی گره خورده است. انقلاب صنعتی قرن 18 میلادی در انگلستان موجب افزایش تولید محصولات به شیوه صنعتی شد و همین امر موجب تغییر در شیوه طراحی و تعیین ویژگی‌های فرمی محصولات شد. اصطلاح طراحی صنعتی برای اولین بار در سال 1919 توسط جوزف کلاود سینل بکاربرده‌شد اما در حقیقت، ظهور تخصص طراحی صنعتی یک دهه پیش اتفاق افتاده بود.

تعریف طراحی صنعتی

طراحی صنعتی به مطالعه عملکرد و فرم و ارتباط محصول، کاربر و محیط می‌پردازد. بطور کلی متخصصین طراحی صنعتی در مقیاس کوچکی از طراحی فعالیت می‌کنند تا طراحی سیستم‌های پیچیده ای مانند کشتی و ساختمان. طراحان صنعتی معمولا به طراحی موتور، قطعات الکتریکی یا قطعات مکانیکی نمی‌پردازند، بلکه ممکن است فعالیت‌های آنها بر اساس مطالعات کاربردپذیری و یا سایر مسائل فرمی، بخش‌های فنی را تحت تاثیر قرار دهد. طراحان صنعتی معمولا با متخصصان بازاریابی برای تعیین ویژگی‌ها و یافتن نیازها و انتظارات کاربران در تعامل هستند.

توضیح و توصیف طراحی غالبا برای متخصصین غیر طراح مانند مهندسین مشکل است؛ به این دلیل که مفاهیمی که در جامعه طراحان پذیرفته شده در قالب کلمات نمی گنجند. در عوض، تعاریفی منتج از یک چهارچوب منتقدانه برای تحلیل و خلق اشیاء بکار گرفته می‌شود. یکی از بی شمار تعاریف پذیرفته شده برای طراحی صنعتی، از دانشگاه کارنگی ملون به این شرح است: “طراحی فرایندی است شامل گرفتن یک چیز موجود و بردن آن به نقطه مطلوب است.” این تعریف برای محصولات کاملا جدید که تا پیش از آن وجود نداشته‌اند و همچنین برای محصولات موجود که برای توسعه و اصلاح، مجددا طراحی می‌شوند، بکار برده می‌شود.

طراحی صنعتی می‌تواند هم پوشانی عمده‌ای با طراحی مهندسی دارد و در کشورهای مختلف محدوده این مقوله‌ها متفاوت است اما بصورت کلی، طراحی مهندسی بر روی عملکردها و کارایی محصولات مترکز دارد درحالیکه طراحی صنعتی بر روی ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه و واسط های کاربری محصولات تمرکز می‌کند. با این تعاریف، طراحی صنعتی با زیرمجموعه‌های مهندسی و مهندسان صنعتی هم‌پوشانی زیادی ندارد بجز در مواردی مانند ارگونومی.

حقوق طراحی صنعتی

حقوق طراحی صنعتی از نوع دارایی‌های فکریست که بصورت خاص شامل طراحی بصری محصولاتی است که بصورت خالص عملکردی نیستند. یک پتنت طراحی هم در همین دسته‌بندی قرار می‌گیرد. یک طرح صنعتی شامل خلق یک شکل، ترکیب یا پیکربندی الگو یا رنگ و یا ترکیبی از الگو و رنگ در قالب فرمی سه‌بعدی با ارزش زیباشناسانه است. یک طرح صنعتی هم چنان می‌تواند الگویی دو یا سه بعدی باشد که برای تولید محصول، دستگاه‌های صنعتی و یا مصنوعات دست ساز استفاده شود.

بر اساس یک توافق بسیار مهم با عنوان بانک نگهداری طرح‌های صنعتی بصورت بین المللی، اداره ای رسمی برای ثبت طرح‌های صنعتی بصورت بین المللی وجود دارد. متقاضیان می‌توانند در کشورهای عضو اقدام به ثبت و مستند سازی طرح‌های خود نمایند. پس از آن طرح‌ها توسط تمامی اعضای این مجمع محافظت خواهند شد.